Đăng ký bảo hộ quyền Sở hữu trí tuệ cho ý tưởng (ý tưởng kinh doanh) – Câu chuyện đơn giản mà không hề đơn giản?
SBLAW giới thiệu bài viết của luật sư SBLAW về vấn đề bảo hộ ý tưởng kinh doanh.
Là Chuyên viên tư vấn Sở hữu trí tuệ của Công ty Luật, mỗi ngày tôi nhận được rất nhiều yêu cầu tư vấn của Khách hàng. Tôi thấy mừng vì giá trị của quyền Sở hữu trí tuệ ngày càng được mọi người quan tâm và mong muốn có được.
Ngoài những Khách hàng xác định cụ thể đối tượng mong muốn được độc quyền là “Tôi muốn độc quyền nhãn hiệu, sáng chế, kiểu dáng, bản quyền…” thì ý tưởng kinh doanh cũng là một đối tượng mà nhiều cá nhân, doanh nghiệp và tổ chức mong muốn được bảo hộ. Vậy, có đăng ký bảo hộ quyền Sở hữu trí tuệ cho ý tưởng kinh doanh được không?
Theo quy định tại Khoản 1 Điều 6 Luật Sở hữu trí tuệ năm 2005, sửa đổi, bổ sung năm 2009 về căn cứ phát sinh, xác lập quyền sở hữu trí tuệ thì:
“1. Quyền tác giả phát sinh kể từ khi tác phẩm được sáng tạo và được thể hiện dưới một hình thức vật chất nhất định, không phân biệt nội dung, chất lượng, hình thức, phương tiện, ngôn ngữ, đã công bố hay chưa công bố, đã đăng ký hay chưa đăng ký.
2. Quyền liên quan phát sinh kể từ khi cuộc biểu diễn, bản ghi âm, ghi hình, chương trình phát sóng, tín hiệu vệ tinh mang chương trình được mã hóa được định hình hoặc thực hiện mà không gây phương hại đến quyền tác giả.
3. Quyền sở hữu công nghiệp được xác lập như sau:
a) Quyền sở hữu công nghiệp đối với sáng chế, kiểu dáng công nghiệp, thiết kế bố trí, nhãn hiệu, chỉ dẫn địa lý được xác lập trên cơ sở quyết định cấp văn bằng bảo hộ của cơ quan nhà nước có thẩm quyền theo thủ tục đăng ký quy định tại Luật này hoặc công nhận đăng ký quốc tế theo quy định của điều ước quốc tế mà Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên; đối với nhãn hiệu nổi tiếng, quyền sở hữu được xác lập trên cơ sở sử dụng, không phụ thuộc vào thủ tục đăng ký;…”
Căn cứ theo các quy định phát sinh xác lập quyền bảo vệ sở hữu trí tuệ nói trên thì, ý tưởng không thuộc đối tượng được bảo hộ. Việc đăng ký để bảo hộ ý tưởng kinh doanh đang trong quá trình thực hiện, mới là suy nghĩ và chưa được định hình thành một hình thức nhất định là không phù hợp với quy định. Vậy làm cách nào để có thể bảo hộ tốt nhất cho ý tưởng của mình. Chắc chắn rằng không ai nỡ nhìn đứa con tinh thần do mình ngày đêm cố gắng làm ra bị cướp không mà không thể có cách nào để bảo vệ, có quyền hay xử lý vi phạm hành vi xâm phạm.
Theo đó, để được bảo hộ ý tưởng cần phải thể hiện nó dưới một hình thức nhất định. Từ đấy, có thể là lựa chọn một trong các hình thức dưới đây để bảo hộ theo quy định của pháp luật về sở hữu trí tuệ như sau:
– Thứ nhất, đăng ký nhãn hiệu cho ý tưởng được biểu hiện dưới dạng tên gọi, biểu tượng, âm thanh hoặc màu sắc dùng để phân biệt sản phẩm hoặc dịch vụ của bạn với của đối thủ cạnh tranh. Quyền đối với nhãn hiệu hàng hoá có thể được sử dụng để ngăn chặn người khác sử dụng nhãn hiệu tương tự đến mức gây nhầm lẫn.
– Thứ hai, đăng ký sáng chế cho phát minh hoặc một giải pháp có tính mới, tính sáng tạo và khả năng áp dụng công nghiệp.
– Thứ ba, đăng ký kiểu dáng cho cho ý tưởng được biểu hiện dưới dạng hình dáng bên ngoài của sản phẩm như bao bì, vỏ hộp, kiểu dáng ghế đỡ lưng…
– Thứ tư, đăng ký bản quyền tác giả nếu ý tưởng được biểu hiện dưới dạng tác phẩm: văn học nghệ thuật, âm nhạc điện ảnh, kiến trúc, phần mềm máy tính, tác phẩm tạo hình…
Như vậy, ý tưởng kinh doanh không thuộc đối tượng được bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ. Nhưng khi ý tưởng này được định hình dưới một hình thức nhất định thì rất nhiều cách để cá nhân, doanh nghiệp và tổ chức lựa chọn để được bảo hộ sao cho phù hợp với nhu cầu và điều kiện của riêng mình. Việc bảo hộ để có các quyền Sở hữu trí tuệ nói trên là vô cùng quan trọng, nó sẽ đi cùng với sự phát triển của kinh doanh thương mại.
