Chính phủ vừa ban hành Nghị quyết số 05/2025/NQ-CP về thí điểm thị trường tài sản số trong thời gian 5 năm, đánh dấu lần đầu tiên Việt Nam có khung pháp lý chính thức điều chỉnh lĩnh vực này.
Chính sách được kỳ vọng sẽ mở ra kênh huy động vốn mới cho doanh nghiệp, đồng thời tạo động lực phát triển tài chính số, song cũng đặt ra nhiều thách thức về vốn, công nghệ, quản trị rủi ro và nhân lực.
Để làm rõ hơn cơ hội và thách thức của thị trường tài sản số trong giai đoạn thí điểm, phóng viên Thông tấn xã Việt Nam đã có cuộc trao đổi với Luật sư Nguyễn Thanh Hà, Chủ tịch HĐQT Công ty Luật SBLAW.
1.Thưa ông, Nghị quyết 05/2025/NQ-CP thí điểm thị trường tài sản số được đánh giá là bước ngoặt lớn. Theo ông, quyết định này sẽ tác động như thế nào đến môi trường huy động vốn và hệ sinh thái tài chính số tại Việt Nam?
Trả lời:
Nghị quyết 05/2025/NQ-CP về thí điểm thị trường tài sản số có thể được xem như một dấu mốc quan trọng trong quá trình hiện đại hóa hệ thống tài chính Việt Nam. Trước hết, việc thiết lập khuôn khổ pháp lý thí điểm sẽ góp phần tạo dựng niềm tin cho các chủ thể thị trường, từ đó mở rộng kênh huy động vốn ngoài hệ thống tín dụng truyền thống. Các doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp khởi nghiệp đổi mới sáng tạo và doanh nghiệp công nghệ, sẽ có cơ hội tiếp cận nguồn vốn đa dạng, linh hoạt hơn thông qua việc phát hành và giao dịch các loại tài sản số hóa (tokenized assets). Điều này có khả năng thúc đẩy tính thanh khoản và gia tăng hiệu quả phân bổ vốn trong nền kinh tế.
Thứ hai, chính sách thí điểm mở ra điều kiện thuận lợi để hình thành và phát triển hệ sinh thái tài chính số, bao gồm các sàn giao dịch tài sản số, tổ chức cung ứng dịch vụ lưu ký, định giá, kiểm toán, cũng như các cơ chế quản trị rủi ro và bảo vệ nhà đầu tư. Sự tham gia đồng bộ của nhiều tác nhân thị trường sẽ tạo ra một môi trường thử nghiệm thực tiễn, qua đó giúp Nhà nước đánh giá, điều chỉnh và hoàn thiện khung pháp lý chính thức cho thị trường tài sản số trong tương lai.
Bên cạnh đó, việc tác động của Nghị quyết không chỉ mang tính tích cực mà còn đặt ra yêu cầu cao về năng lực quản trị rủi ro, minh bạch thông tin và giám sát hệ thống. Nếu các cơ chế kiểm soát không theo kịp sự vận động nhanh chóng của công nghệ, nguy cơ phát sinh rủi ro liên quan đến gian lận, rửa tiền hoặc biến động giá quá mức có thể ảnh hưởng đến sự ổn định tài chính.
Do đó, Nghị quyết 05/2025/NQ-CP vừa mở ra triển vọng mới cho huy động vốn và phát triển hệ sinh thái tài chính số tại Việt Nam, vừa đặt ra những thách thức về quản trị, giám sát và năng lực thể chế mà các cơ quan quản lý cùng doanh nghiệp cần chủ động ứng phó.
Quy định yêu cầu doanh nghiệp muốn lập sàn giao dịch tài sản số phải có vốn điều lệ tối thiểu 10.000 tỷ đồng, trong đó ít nhất 35% do các định chế tài chính lớn góp vốn. Ông đánh giá điều kiện này mang lại những lợi ích và thách thức gì cho doanh nghiệp trong nước?
Trả lời:
Quy định về việc doanh nghiệp muốn thành lập sàn giao dịch tài sản số phải có vốn điều lệ tối thiểu 10.000 tỷ đồng, trong đó tối thiểu 35% vốn góp thuộc về các định chế tài chính lớn, phản ánh định hướng chính sách thận trọng của Nhà nước trong giai đoạn thí điểm.
Xét về mặt lợi ích, điều kiện vốn cao kết hợp với sự tham gia của các định chế tài chính có uy tín sẽ đóng vai trò sàng lọc, bảo đảm rằng chỉ những chủ thể có tiềm lực tài chính và năng lực quản trị thực sự mới có khả năng gia nhập thị trường. Cơ chế này góp phần củng cố niềm tin cho nhà đầu tư, giảm thiểu nguy cơ phát sinh các sàn giao dịch hoạt động thiếu minh bạch hoặc tiềm ẩn rủi ro hệ thống. Đồng thời, sự hiện diện của các tổ chức tài chính lớn cũng tạo điều kiện hình thành cơ chế quản trị rủi ro và tuân thủ pháp luật ở mức độ cao, từ đó nâng cao tính ổn định và bền vững của thị trường.
Tuy nhiên, điều kiện này cũng đồng thời đặt ra những thách thức đáng kể đối với các doanh nghiệp trong nước, đặc biệt là các công ty công nghệ khởi nghiệp. Yêu cầu vốn điều lệ ở mức rất cao có thể trở thành rào cản gia nhập thị trường, làm giảm cơ hội phát triển của các doanh nghiệp nội địa và dẫn đến nguy cơ thị trường bị chi phối chủ yếu bởi các tập đoàn tài chính – công nghệ quốc tế có ưu thế về tiềm lực vốn. Điều này tiềm ẩn nguy cơ bất cân xứng trong cơ cấu cạnh tranh và hạn chế sự phát triển của hệ sinh thái doanh nghiệp bản địa.
Vì vậy, bên cạnh việc duy trì điều kiện vốn cao nhằm bảo đảm an toàn cho hệ thống, Nhà nước cần cân nhắc cơ chế hỗ trợ bổ sung như khuyến khích mô hình liên doanh giữa các định chế tài chính với doanh nghiệp công nghệ, xây dựng cơ chế sandbox để doanh nghiệp quy mô nhỏ thử nghiệm sản phẩm, hoặc thiết lập lộ trình nới lỏng dần điều kiện vốn. Đây là những giải pháp dung hòa, vừa đáp ứng mục tiêu ổn định thị trường, vừa tạo không gian cho đổi mới sáng tạo trong nước.
Giai đoạn thí điểm hiện mới mở cho nhà đầu tư nước ngoài, trong khi nhà đầu tư trong nước phải chờ lộ trình tiếp theo. Theo ông, chính sách này sẽ ảnh hưởng thế nào đến sức hút và tính cạnh tranh của thị trường tài sản số Việt Nam so với các thị trường quốc tế?
Trả lời:
Việc giai đoạn thí điểm hiện nay chỉ cho phép nhà đầu tư nước ngoài tham gia thể hiện định hướng tiếp cận thận trọng của Nhà nước trong quá trình hình thành thị trường tài sản số. Chính sách này có thể mang lại một số lợi ích nhất định, cụ thể là thu hút nguồn vốn quốc tế, đồng thời tiếp nhận kinh nghiệm quản trị, công nghệ và chuẩn mực hoạt động từ những thị trường phát triển. Đây là cơ sở quan trọng để Việt Nam xây dựng khung pháp lý và hạ tầng kỹ thuật vững chắc, qua đó giảm thiểu rủi ro trong giai đoạn đầu.
Song, việc hạn chế sự tham gia của nhà đầu tư trong nước cũng tiềm ẩn một số hệ quả bất lợi. Thứ nhất, thị trường sẽ thiếu đi tính đa dạng và chiều sâu do không có sự hiện diện của cộng đồng đầu tư nội địa. Thứ hai, nếu kéo dài tình trạng này, Việt Nam có nguy cơ bị tụt hậu so với các quốc gia đã cho phép đồng thời cả nhà đầu tư trong và ngoài nước tham gia, từ đó làm giảm sức cạnh tranh quốc tế. Ngoài ra, việc phụ thuộc quá lớn vào dòng vốn ngoại trong giai đoạn dài hạn có thể dẫn tới rủi ro mất cân đối và hạn chế khả năng phát triển bền vững của thị trường.
Cùng với việc tận dụng nguồn lực và kinh nghiệm từ nhà đầu tư nước ngoài, Nhà nước cần sớm xác lập lộ trình rõ ràng, minh bạch cho sự tham gia của nhà đầu tư trong nước. Chỉ khi có sự kết hợp hài hòa giữa hai nhóm chủ thể này, thị trường tài sản số Việt Nam mới có thể gia tăng sức hấp dẫn, nâng cao tính cạnh tranh và tiệm cận các chuẩn mực quốc tế.
Một trong những thách thức lớn nhất hiện nay là nhân lực và năng lực quản trị rủi ro trong lĩnh vực blockchain và tài sản số. Theo ông, Việt Nam cần chuẩn bị những giải pháp gì để xây dựng đội ngũ chuyên môn vững vàng, bảo đảm vận hành thị trường minh bạch và an toàn?
Trả lời:
Nhân lực và năng lực quản trị rủi ro là những yếu tố then chốt quyết định sự thành công của việc vận hành thị trường tài sản số. Để bảo đảm thị trường hoạt động minh bạch, an toàn và phù hợp với chuẩn mực quốc tế, Việt Nam cần triển khai đồng bộ một số giải pháp sau:
Thứ nhất, về đào tạo và phát triển nguồn nhân lực, cần đưa các học phần liên quan đến công nghệ blockchain, tài sản số, an ninh mạng và quản trị rủi ro tài chính vào chương trình của các cơ sở đào tạo đại học và sau đại học. Đồng thời, việc hợp tác với các tổ chức quốc tế nhằm tiếp nhận tri thức, kinh nghiệm và chuẩn mực quản lý tiên tiến cũng là giải pháp quan trọng để nâng cao chất lượng đội ngũ.
Thứ hai, về chính sách thu hút nhân lực, Nhà nước cần thiết lập cơ chế khuyến khích, bao gồm học bổng, quỹ đào tạo, cũng như các chương trình trao đổi chuyên gia nhằm thu hút nhân tài trong và ngoài nước. Việc tạo điều kiện cho chuyên gia Việt Nam tiếp cận các thị trường phát triển sẽ góp phần hình thành một lực lượng nhân sự có năng lực chuyên môn sâu và kỹ năng quản trị hiện đại.
Thứ ba, về quản trị rủi ro, cần xây dựng hệ thống chuẩn mực pháp lý và kỹ thuật toàn diện, bao gồm cơ chế giám sát giao dịch, phòng chống rửa tiền, bảo mật dữ liệu, cũng như quy trình ứng phó sự cố công nghệ. Doanh nghiệp và cơ quan quản lý phải cùng tuân thủ khung chuẩn này để hạn chế rủi ro hệ thống và nâng cao niềm tin của nhà đầu tư.
Như vậy, sự kết hợp giữa đào tạo chính quy, chính sách thu hút chuyên gia và thiết lập khung quản trị rủi ro hiện đại sẽ tạo nền tảng cho việc hình thành một đội ngũ nhân lực vững vàng, đáp ứng yêu cầu phát triển của thị trường tài sản số tại Việt Nam.
Mời Quý vị xem thêm:
