Tác giả là một khái niệm quan trọng trong lĩnh vực văn học, nghệ thuật và khoa học, phản ánh vai trò của những người sáng tạo ra các tác phẩm. Họ không chỉ là những cá nhân trực tiếp tạo ra nội dung mà còn là những người mang đến ý tưởng, cảm xúc và tri thức cho xã hội. Dưới đây, SBLAW sẽ cùng bạn tìm hiểu chi tiết về tác giả là gì? Hướng dẫn phân loại tác giả.

Tác giả là gì?

Tác giả là người sáng tạo ra các tác phẩm văn học, nghệ thuật hoặc khoa học. Họ là những cá nhân đã sử dụng lao động sáng tạo của mình để tạo ra một phần hoặc toàn bộ tác phẩm, bao gồm sách, kịch bản, bài hát và nhiều loại hình nghệ thuật khác. Tác giả có thể là một người độc lập hoặc một nhóm người làm việc cùng nhau (đồng tác giả) để hoàn thành tác phẩm.

Theo Wikipedia thì Tác giả là người trực tiếp tạo ra một phần hoặc toàn bộ tác phẩm trong lĩnh vực văn học, nghệ thuật và khoa học, theo quy định tại Điều 6 của Nghị định số 22/2018/NĐ-CP ngày 23/02/2018 của Chính phủ.Ngoài ra, tác giả có thể đồng thời là chủ sở hữu quyền tác giả. Cần lưu ý rằng, tác giả chỉ có thể là cá nhân và không thể là tổ chức.

Theo quy định của pháp luật về quyền tác giả, tác giả được công nhận là người sở hữu quyền đối với tác phẩm mà họ đã sáng tạo ra. Điều này không chỉ khẳng định giá trị lao động trí tuệ của họ mà còn bảo vệ quyền lợi hợp pháp trong việc sử dụng và phân phối các tác phẩm đó.

Đồng tác giả là gì?

Theo quy định tại Điều 736, khoản 1 của Bộ luật Dân sự năm 2005, "Hai người hoặc nhiều người cùng sáng tạo ra tác phẩm thì những người đó được coi là đồng tác giả."

Bộ luật Dân sự năm 2005, tại Điều 741, quy định rằng "Tác phẩm do các đồng tác giả sáng tạo, trong đó mỗi phần do từng đồng tác giả thực hiện có thể tách rời để sử dụng độc lập," và "các quy định này áp dụng cho từng phần tác phẩm được sử dụng độc lập, trừ khi các đồng tác giả có thỏa thuận khác."

Ngoài ra, theo Khoản 7, Điều 4 và Khoản 3, Điều 14 của Luật Sở hữu trí tuệ Việt Nam năm 2009, "Tác phẩm là sản phẩm sáng tạo trong lĩnh vực văn học, nghệ thuật và khoa học thể hiện dưới bất kỳ phương tiện hay hình thức nào," và "phải được tác giả trực tiếp sáng tạo bằng lao động trí tuệ của mình mà không sao chép từ tác phẩm của người khác."

Đặc điểm của Tác giả

Tác giả là một khái niệm quan trọng trong lĩnh vực văn học và nghệ thuật, phản ánh những đặc điểm và vai trò của người sáng tạo ra tác phẩm. Dưới đây là một số đặc điểm chính của tác giả:

Người sáng tạo:

Tác giả là cá nhân hoặc nhóm người thực hiện quá trình sáng tạo, từ việc hình thành ý tưởng đến việc viết ra tác phẩm. Họ là người mang đến cái nhìn nghệ thuật và cảm xúc riêng biệt cho tác phẩm của mình.

Phong cách nghệ thuật:

Phong cách của tác giả thể hiện qua cách họ nhìn nhận thế giới, cảm nhận cuộc sống và biểu đạt điều đó qua ngôn ngữ. Mỗi tác giả có một phong cách riêng, phản ánh cá tính và thế giới quan của họ.

Cá tính văn học:

Tác giả không chỉ đơn thuần là người viết mà còn là người thể hiện tâm hồn và cảm xúc của mình qua tác phẩm. Sự hiện diện của tác giả trong văn bản giúp tạo nên chiều sâu và ý nghĩa cho tác phẩm.

Tư tưởng và thông điệp:

Tác giả thường truyền tải những tư tưởng, thông điệp xã hội hoặc triết lý sống thông qua tác phẩm của mình. Điều này giúp người đọc hiểu rõ hơn về quan điểm và giá trị mà tác giả muốn gửi gắm.

Sự kết nối với độc giả:

Tác giả không thể tách rời khỏi độc giả; họ luôn hướng đến việc giao tiếp với người đọc qua ngôn từ và hình ảnh trong tác phẩm. Sự tương tác này tạo ra một mối liên hệ sâu sắc giữa tác giả và độc giả.

Thể hiện sự ảnh hưởng:

Các tác phẩm của tác giả có thể có ảnh hưởng sâu sắc đến xã hội, văn hóa và lịch sử. Những ý tưởng và cảm xúc mà họ truyền tải có thể tạo ra sự thay đổi trong suy nghĩ và hành động của cộng đồng.

Tóm lại, tác giả không chỉ là người viết mà còn là người mang lại giá trị nghệ thuật và tư tưởng cho các tác phẩm, góp phần làm phong phú thêm đời sống văn hóa và tinh thần của xã hội.

Phân loại Tác giả

Tác giả có thể được phân loại dựa trên nhiều tiêu chí khác nhau, bao gồm:

Theo số lượng người tham gia:

• Tác giả đơn lẻ: Là cá nhân duy nhất sáng tạo ra một tác phẩm.
• Đồng tác giả: Nhiều cá nhân cùng hợp tác để tạo ra một tác phẩm chung.

Theo nguồn gốc sản phẩm:

• Tác giả gốc: Những người sáng tạo ra nội dung mới hoàn toàn.
• Tác giả phái sinh: Những người tạo ra tác phẩm dựa trên các tác phẩm đã có, như dịch thuật hoặc cải biên.

Theo lĩnh vực hoạt động:

• Tác giả có thể hoạt động trong nhiều lĩnh vực khác nhau như văn học, âm nhạc, mỹ thuật, và khoa học.
• Tóm lại, khái niệm "tác giả" không chỉ đơn thuần là người viết hay sáng tạo mà còn bao gồm trách nhiệm về quyền sở hữu trí tuệ đối với các sản phẩm mà họ đã tạo ra.

Ý nghĩa pháp lý của quyền tác giả

Quyền tác giả có ý nghĩa pháp lý quan trọng, xác định người giữ bản quyền tác phẩm là người sáng tạo ra nó, được gọi là tác giả. Trong trường hợp nhiều người cùng tham gia vào việc hoàn thành một tác phẩm, hiện tượng đồng tác giả sẽ được hình thành theo các tiêu chí đã được quy định.

Luật pháp các nước trên thế giới

Các bộ luật về quyền tác giả ở nhiều quốc gia đưa ra những điều kiện cần thiết để xác lập quyền này. Chẳng hạn, theo Văn phòng pháp lý Hoa Kỳ, quyền tác giả được định nghĩa là "một hình thức bảo vệ được pháp luật Hoa Kỳ công nhận (title 17, U.S. Code) dành cho tác giả của 'tác phẩm gốc'."

Quyền tác giả cho phép tác giả kiểm soát việc sử dụng các tác phẩm văn học, nghệ thuật, âm nhạc và các sản phẩm trí tuệ khác của mình. Điều này có nghĩa là bất kỳ ai muốn sử dụng những tác phẩm này đều phải xin phép từ người giữ bản quyền và thường phải trả phí cho việc sử dụng đó. Sau một thời gian nhất định, quyền tác giả sẽ hết hạn và các tác phẩm sẽ trở thành tài sản công cộng, cho phép mọi người sử dụng mà không bị giới hạn.

Quyền tác giả trong nhiều hiến pháp, đặc biệt là ở các nước như Hoa Kỳ, đã trải qua nhiều lần sửa đổi nhằm kéo dài thời gian bảo vệ quyền lợi cho tác giả. Tuy nhiên, bản quyền chỉ đảm bảo về mặt pháp lý rằng người sáng tạo sở hữu tác phẩm của mình. Thông thường, khi một người tạo ra một tác phẩm, họ tự động có quyền tác giả đối với nó. Trong nhiều trường hợp, quyền này có thể được chuyển nhượng cho người khác khi chủ sở hữu mất đi. Người thừa kế quyền tác giả không nhất thiết phải là tác giả nhưng vẫn có những lợi ích pháp lý liên quan.

Sự phức tạp của quyền tác giả

Vấn đề về quyền tác giả cũng đặt ra nhiều câu hỏi phức tạp, chẳng hạn như trong trường hợp fan fiction. Nếu các cơ quan truyền thông sản xuất ý tưởng từ fan (người hâm mộ), giới hạn nào sẽ được áp dụng trước các quy định pháp lý liên quan đến diễn viên, âm nhạc và các quan điểm khác? Hơn nữa, quyền tác giả áp dụng cho các câu chuyện fan viết dựa trên sách như thế nào? Tác giả gốc và nhà xuất bản có quyền gì để điều chỉnh hoặc ngăn chặn fan fiction? Những tình huống này làm nổi bật sự phức tạp của quyền tác giả vì chúng có thể liên quan đến nhiều yếu tố như quyền thương hiệu (ví dụ: tên nhân vật), quyền nhân thân (như diễn viên hoặc nhân vật hư cấu), và quyền sử dụng hợp lý cho công chúng (bao gồm cả quyền chế nhạo hoặc châm biếm).

Tác giả có thể chia sẻ quyền của mình với nhiều tổ chức khác nhau cùng lúc và cho nhiều mục đích sử dụng khác nhau, chẳng hạn như chuyển thể một câu chuyện thành phim nhưng chỉ với tên nhân vật khác nếu tên nhân vật đã được bảo vệ bởi một công ty khác cho sê-ri truyền hình hoặc trò chơi điện tử. Tuy nhiên, nếu tác giả làm việc theo hợp đồng mà theo đó họ không giữ quyền sở hữu (ví dụ: viết sách hướng dẫn du lịch theo yêu cầu của chính phủ), hoặc viết một tác phẩm dựa trên sản phẩm trí tuệ của người khác (như viết tiểu thuyết hoặc kịch bản mới dựa trên một tác phẩm đã có), thì họ sẽ không giữ bản quyền đối với những gì mình tạo ra.

Tác giả đóng vai trò trung tâm trong quá trình sáng tạo nghệ thuật và khoa học. Họ không chỉ là người viết hay sáng tác, mà còn là người mang lại giá trị văn hóa và xã hội thông qua các tác phẩm của mình. Việc hiểu rõ về khái niệm tác giả giúp chúng ta nhận thức sâu sắc hơn về tầm quan trọng của quyền sở hữu trí tuệ và sự cần thiết phải bảo vệ những đóng góp sáng tạo của họ trong đời sống văn hóa hiện đại. Từ đó, chúng ta có thể trân trọng hơn những tác phẩm nghệ thuật và khoa học, cũng như những người đã dày công tạo ra chúng.