Giới thiệu: Sự bùng nổ của công nghệ số, trí tuệ nhân tạo (AI) và thương mại điện tử đã tạo ra những thách thức chưa từng có đối với hệ thống pháp luật sở hữu trí tuệ. Dự thảo Luật SHTT sửa đổi 2025 đã trực tiếp giải quyết những vấn đề này với nhiều quy định mới quan trọng, tạo hành lang pháp lý vững chắc cho các nhà sáng tạo và doanh nghiệp trong kỷ nguyên số.
1. Mở rộng phạm vi bảo hộ cho các tài sản số Dự thảo đã có những cập nhật quan trọng để bảo vệ các sản phẩm sáng tạo phi vật lý:
– Bảo hộ Giao diện đồ họa người dùng (GUI): Khái niệm “Kiểu dáng công nghiệp” được mở rộng để bao gồm cả “sản phẩm phi vật lý”. Thay đổi này chính thức công nhận GUI và các biểu tượng (icons) là đối tượng được bảo hộ dưới danh nghĩa kiểu dáng công nghiệp, phù hợp với xu hướng của các quốc gia công nghệ hàng đầu như Mỹ, EU, Nhật Bản, Hàn Quốc.
– Làm rõ khả năng bảo hộ sáng chế cho phần mềm: Mặc dù chương trình máy tính thuần túy không được bảo hộ sáng chế, dự thảo đã làm rõ ngoại lệ: một chương trình máy tính hoặc thuật toán có thể được bảo hộ nếu “được gắn trong thiết bị để thực hiện một quy trình kỹ thuật cụ thể”. Điều này mở ra cơ hội bảo hộ cho các phát minh phần mềm có tính ứng dụng công nghiệp cao.
2. Quy định về Sở hữu trí tuệ và Trí tuệ nhân tạo (AI) Lần đầu tiên, pháp luật SHTT Việt Nam đề cập trực tiếp đến các sản phẩm do AI tạo ra:
– AI không phải là tác giả: Dự thảo bổ sung quy định loại trừ “Sản phẩm không phải là kết quả hoạt động sáng tạo trí tuệ trực tiếp của con người” khỏi phạm vi bảo hộ quyền tác giả. Tương tự, dự thảo cũng đưa ra phương án về việc tác giả sáng chế, kiểu dáng công nghiệp “không phải là con người” sẽ là căn cứ để hủy bỏ hiệu lực văn bằng bảo hộ. Điều này khẳng định quan điểm con người phải là trung tâm của hoạt động sáng tạo.
3. Tăng cường trách nhiệm của các nền tảng trung gian Để giải quyết vấn nạn hàng giả, hàng nhái và vi phạm bản quyền trên không gian mạng, dự thảo đã siết chặt trách nhiệm của các bên liên quan:
– Nhà cung cấp dịch vụ trung gian (ISP): Bổ sung quy định: nếu nhà cung cấp dịch vụ trung gian hoặc nền tảng số không gỡ bỏ nội dung vi phạm quyền đối với nhãn hiệu, tên thương mại, chỉ dẫn địa lý khi có yêu cầu của cơ quan có thẩm quyền thì bị xem là đã thực hiện hành vi xâm phạm quyền.
– Chủ quản nền tảng thương mại điện tử: Bổ sung Điều 198c quy định rõ trách nhiệm của các sàn thương mại điện tử, yêu cầu họ phải “Gỡ bỏ thông tin về hàng hóa, dịch vụ xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ trong thời gian sớm nhất không quá 24 giờ kể từ khi nhận được yêu cầu của cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền”
4. Các biện pháp thực thi mạnh mẽ hơn trên môi trường số
– Biện pháp dân sự: Bổ sung biện pháp “Buộc gỡ bỏ, ẩn hoặc vô hiệu hóa truy cập đến thông tin, nội dung, tài khoản… có liên quan đến hành vi xâm phạm quyền”.
– Biện pháp khẩn cấp tạm thời: Tòa án có thể áp dụng biện pháp “Ấn hoặc vô hiệu hóa truy cập” đến các nội dung số vi phạm. Đặc biệt, Tòa án có thể buộc các nhà cung cấp dịch vụ Internet, nền tảng số cung cấp thông tin định danh của bị đơn ẩn danh để phục vụ việc khởi kiện.
Tham khảo thêm tại đây: 2. TO TRINH du an Luat (trinh CP) 20.8 clean
