Nhượng quyền trong lĩnh vực kế toán, thuế: Quốc tế hoá chất lượng dịch vụ
Franchise (nhượng quyền) tuy đã ra đời và phát triển mạnh tại các nước phát triển trong vòng 150 năm qua nhưng phương thức kinh doanh này mới chỉ thâm nhập VN trong khoảng 15 năm trở lại đây.
Trên thực tế, hoạt động Franchise ngày càng diễn ra mạnh mẽ với nhiều cách thể hiện không chính thức như:
các cơ sở bảo dưỡng ôtô, xe gắn máy do Honda, Suzuki, Yamaha... ủy quyền; các cơ sở đào tạo tin học, công nghệ thông tin được cấp bằng quốc tế như Oracle, Aptech... tại VN.
Tuy vậy, mới đây Chính phủ đã ban hành Nghị định số 11/2005/NĐ-CP ngày 02/02/2005 quy định chi tiết về chuyển giao công nghệ. Trong đó, có đề cập đến hoạt động "cấp phép đặc quyền kinh doanh, theo đó bên nhận sử dụng tên thương mại, nhãn hiệu hàng hóa và bí quyết của bên giao để tiến hành hoạt động kinh doanh trong lĩnh vực dịch vụ thương mại. Thời hạn hợp đồng cấp phép đặc quyền kinh doanh do hai bên thỏa thuận theo quy định của pháp luật" là một trong những nội dung chuyển giao công nghệ.
Pháp luật về nhượng quyền
Như vậy, theo quy định đầu tiên và hiện hành của pháp luật Việt Nam thì hoạt động Franchise được gọi chính thức là cấp phép đặc quyền kinh doanh thuộc hoạt động chuyển giao công nghệ có đối tượng sở hữu công nghiệp nên có người gọi đây là nhượng quyền thương hiệu. Cũng theo quy định hiện hành, hoạt động nhượng quyền này vừa phải đăng ký Hợp đồng chuyển giao công nghệ ; Hợp đồng chuyển giao quyền sở hữu, quyền sử dụng; các đối tượng sở hữu công nghiệp theo quy định pháp luật về sở hữu công nghiệp mà cả 2 loại hợp đồng này đều do cơ quan thuộc Bộ Khoa học - Công nghệ quản lý.
Thực tiễn ở VN cho thấy, bên nhượng quyền và bên nhận quyền đều có lợi nhưng làm thế nào để bên nhượng quyền kiểm soát các hoạt động của bên nhận quyền sao cho đúng như cam kết, nhằm bảo vệ thương hiệu là một bài toán khó. Chẳng hạn, Cty Cà phê Trung Nguyên cho biết sẽ phải tiếp tục đổi mới và chuẩn hóa phương thức nhượng quyền thương hiệu của mình nhằm thiết lập những cam kết thật chặt chẽ giữa hai bên mà hiện nay còn gặp nhiều rắc rối, nhất là về các ràng buộc pháp lý.
Mới đây, Quốc hội đã thông qua Luật Thương mại (năm 2005), trong đó đã xác định rõ, Franchise là nhượng quyền thương mại, là hoạt động thương mại (không phải là chuyển giao công nghệ như quy định hiện hành, điều này phù hợp với tập quán thương mại thế giới). Theo đó, bên nhượng quyền cho phép và yêu cầu bên nhận quyền tự mình mua bán, cung ứng dịch vụ theo các điều kiện:
* Theo cách thức tổ chức kinh doanh do Bên nhượng quyền quy định và được gắn với nhãn hiệu hàng hóa, tên thương mại, bí quyết kinh doanh, khẩu hiệu kinh doanh, biểu tượng kinh doanh, quảng cáo của Bên nhượng quyền.
* Bên nhượng quyền có quyền kiểm soát và trợ giúp cho Bên nhận quyền trong việc điều hành công việc kinh doanh.
Như vậy, theo Luật Thương mại (2005) có hiệu lực từ 01/01/2006 thì trước khi nhượng quyền thương mại, Bên dự kiến nhượng quyền phải đăng ký với Bộ Thương mại. Điều này nghĩa là, việc đăng ký hợp đồng nhượng quyền thương mại sẽ về đúng nơi, phù hợp với bản chất của nó là Bộ Thương mại thay cho việc đăng ký tại Cục Sở hữu Trí tuệ trước đây, còn việc sử dụng license về nhãn hiệu hàng hóa cũng không còn bắt buộc phải đăng ký hợp đồng license như quy định hiện hành mà là tự nguyện của hai bên (vấn đề này sẽ càng được làm rõ hơn trong Luật Sở hữu trí tuệ mà Quốc hội sắp ban hành).
Franchise trong lĩnh vực kế toán, thuế
Khi tham dự Hội chợ quốc tế (International Franchise Expo) lần thứ 14 tại
Bởi theo Ban Tổ chức hội chợ, việc khai thuế, làm kế toán liên quan đến mọi người dân, không chừa một ai (họ áp dụng thuế thu nhập dân cư từ lâu chứ không chỉ áp dụng thuế thu nhập cá nhân của người có thu nhập cao như ở VN). Tuy nhiên, khi đặt vấn đề tại sao không Franchise đối với dịch vụ kiểm toán thì ông Marcel R. Portmann - Phó Chủ tịch Hiệp hội Franchise quốc tế (IFA) khẳng định: dịch vụ kiểm toán chịu trách nhiệm độc lập, trực tiếp của cá nhân hành nghề nên không thể nhượng quyền cho người khác được.
Tuy nhiên, ở VN, việc nhượng quyền thương mại đối với dịch vụ kế toán (bao gồm dịch vụ kê khai thuế) là điều chưa từng biết đến. Cho đến nay, pháp luật hiện hành của VN chỉ mới đề cập đến DN kiểm toán được tham gia làm thành viên (member) của một tổ chức kế toán, kiểm toán quốc tế và sau khi kết nạp thì thực hiện kiểm toán dưới tên của tổ chức nước ngoài và tên của mình theo quy định của Nghị định số 105/2004/NĐ-CP về kiểm toán độc lập. Việc sử dụng nhãn hiệu hàng hóa của tổ chức nước ngoài mà mình là thành viên thì nhãn này là nhãn hiệu tập thể (Collective mark). Mặt khác, việc cung cấp dịch vụ vừa gắn nhãn hiệu của tổ chức nước ngoài, vừa gắn nhãn hiệu của mình thực chất đây chính là một phần của Franchise. Việc trả phí thành viên tùy theo quy chế thành viên của mỗi tổ chức nước ngoài, chẳng hạn một DN kiểm toán hiện nay phải trả phí tham gia thành viên là 13% doanh thu trong 3 năm đầu. Trong khi đó, phí nhượng quyền cũng không chênh lệch nhiều, chẳng hạn Cty Liberty Tax Service ở Mỹ chào bán việc nhượng quyền dịch vụ kế toán/thuế với phí bản quyền là 9% trên doanh thu dịch vụ và đồng thời là phí quảng cáo 5% cũng trên doanh thu.
Tuy vậy, khi VN gia nhập WTO thì phương thức kinh doanh nhượng quyền thương mại trong lĩnh vực kế toán cũng cần thiết bổ sung cho phù hợp với thông lệ quốc tế. Vì suy cho cùng Franchise cũng là một phương thức quốc tế hóa chất lượng dịch vụ kế toán.
Theo Diễn đàn doanh nghiệp.
CÔNG TY LUẬT SBLAW – Hotline/Zalo: 