[Baohothuonghieu.com] Tính lãnh thổ của quyền sở hữu trí tuệ là một nguyên tắc cơ bản trong lĩnh vực này, quy định rằng quyền sở hữu trí tuệ chỉ có hiệu lực trong phạm vi lãnh thổ của quốc gia nơi quyền đó được đăng ký hoặc công nhận. Điều này có nghĩa là, một bằng sáng chế, nhãn hiệu hay kiểu dáng công nghiệp được cấp tại một quốc gia chỉ có giá trị và được bảo vệ trong lãnh thổ của quốc gia đó.

Quy định về tính lãnh thổ

Theo Điều 93 của Luật Sở hữu trí tuệ năm 2005 (sửa đổi năm 2009 và 2019), văn bằng bảo hộ có hiệu lực trên toàn lãnh thổ Việt Nam. Điều này có nghĩa là, nếu một doanh nghiệp tại Việt Nam đăng ký bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ cho sản phẩm của mình, quyền đó chỉ được bảo vệ trong phạm vi lãnh thổ Việt Nam.

Nếu doanh nghiệp muốn bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ của mình tại các quốc gia khác, họ cần phải thực hiện thủ tục đăng ký tại từng quốc gia đó hoặc thông qua các điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên.

Tính lãnh thổ của quyền sở hữu trí tuệ là một yếu tố quan trọng mà các cá nhân và tổ chức cần lưu ý khi muốn bảo vệ tài sản trí tuệ của mình trên thị trường toàn cầu. Việc hiểu rõ các quy định và thủ tục liên quan sẽ giúp họ tối ưu hóa việc bảo vệ quyền lợi hợp pháp của mình ở mỗi quốc gia khác nhau.

Hệ quả của tính lãnh thổ

Tính lãnh thổ tạo ra một số hệ quả quan trọng cho các chủ thể sở hữu trí tuệ:

• Bảo vệ hạn chế: Quyền sở hữu trí tuệ không tự động được bảo vệ ở các quốc gia khác. Do đó, nếu một sản phẩm được bảo hộ tại Việt Nam nhưng không được đăng ký tại nước ngoài, nó sẽ không được bảo vệ khỏi hành vi xâm phạm tại các quốc gia đó.
• Cần thiết phải đăng ký: Để đảm bảo quyền lợi khi mở rộng thị trường ra nước ngoài, doanh nghiệp cần phải tiến hành đăng ký bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ tại các quốc gia mà họ muốn kinh doanh.

Các điều ước quốc tế

Để giảm thiểu những rào cản do tính lãnh thổ gây ra, nhiều điều ước quốc tế đã được ký kết nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho việc bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ xuyên quốc gia. Một số điều ước quan trọng bao gồm:

• Công ước Paris về bảo hộ sở hữu công nghiệp: Cung cấp khung pháp lý cho việc bảo vệ nhãn hiệu và sáng chế giữa các nước thành viên.
• Công ước Berne về bảo hộ tác phẩm văn học và nghệ thuật: Đảm bảo rằng tác phẩm văn học và nghệ thuật được tự động bảo vệ ở tất cả các nước thành viên mà không cần phải đăng ký riêng.
• Thỏa thuận Madrid: Cho phép đăng ký nhãn hiệu quốc tế với một đơn duy nhất, giúp đơn giản hóa quy trình và giảm chi phí cho doanh nghiệp.

Tác động đến doanh nghiệp

Tính lãnh thổ của quyền sở hữu trí tuệ ảnh hưởng trực tiếp đến chiến lược kinh doanh của các doanh nghiệp:

• Chiến lược mở rộng thị trường: Doanh nghiệp cần xem xét kỹ lưỡng việc đăng ký bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ trước khi mở rộng kinh doanh ra thị trường nước ngoài để tránh vi phạm và xâm phạm quyền lợi hợp pháp.
• Nguy cơ xâm phạm: Nếu không thực hiện đăng ký ở các quốc gia khác, doanh nghiệp có thể đối mặt với nguy cơ bị xâm phạm quyền lợi mà không có biện pháp pháp lý nào để bảo vệ.

Bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ theo lãnh thổ và những ngoại lệ

Khi một cá nhân hoặc tổ chức đã đăng ký quyền sở hữu trí tuệ và được cấp văn bằng bảo hộ trong nước, liệu họ có được bảo hộ tự động ở nước ngoài hay không?

Quyền sở hữu trí tuệ mang tính chất "lãnh thổ", có nghĩa là chúng thường chỉ được bảo vệ trong phạm vi lãnh thổ của một quốc gia (ví dụ, Việt Nam) hoặc một khu vực cụ thể (như các quốc gia thành viên của Tổ chức Sở hữu trí tuệ châu Phi - OAPI). Do đó, việc một công ty nộp đơn đăng ký bảo hộ sáng chế, nhãn hiệu hay kiểu dáng công nghiệp hợp pháp tại thị trường nội địa và nhận được quyền bảo hộ không đồng nghĩa với việc quyền sở hữu trí tuệ đó sẽ tự động được bảo vệ tại các quốc gia khác. Để có sự bảo vệ tại thị trường nước ngoài, các quyền này cần phải được đăng ký và cấp bởi cơ quan sở hữu trí tuệ của quốc gia hoặc khu vực đó.

Vụ việc của Cà phê Trung Nguyên là một ví dụ điển hình. Vào tháng 7/2000, Công ty Trung Nguyên đã tiếp xúc với Rice Field với ý định đưa sản phẩm vào thị trường Mỹ. Tuy nhiên, trong quá trình thương thảo, đối tác đã đăng ký bảo hộ thương hiệu "Cà phê Trung Nguyên" tại các cơ quan chức năng của Mỹ và Tổ chức Bảo hộ Trí tuệ Thế giới (WIPO). Đứng trước nguy cơ mất thương hiệu tại thị trường Mỹ, Cà phê Trung Nguyên đã nộp đơn đăng ký bảo hộ tại Hoa Kỳ và WIPO, đồng thời tiếp tục thương thảo với Rice Field. Kết quả là WIPO đã không chấp nhận đơn đăng ký của Rice Field, và công ty này phải rút lui.

Các ngoại lệ về bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ

Thứ nhất, ở một số quốc gia (chủ yếu là những nước có hệ thống pháp luật dựa trên "thông luật", như Australia, Ấn Độ, Vương quốc Anh và Hoa Kỳ), nhãn hiệu có thể được bảo vệ thông qua việc sử dụng. Điều này có nghĩa là khi nhãn hiệu đã được sử dụng trong lãnh thổ của một quốc gia liên quan, nó sẽ nhận được sự bảo vệ nhất định ngay cả khi chưa được đăng ký. Tuy nhiên, ngay cả ở những quốc gia cho phép bảo vệ nhãn hiệu qua việc sử dụng, việc đăng ký vẫn được khuyến nghị vì nó mang lại sự bảo vệ mạnh mẽ hơn và giúp thực thi quyền lợi dễ dàng hơn.

Thứ hai, đối với quyền tác giả và các quyền liên quan, không cần phải đăng ký ở nước ngoài để nhận được sự bảo vệ. Đối với quyền tác giả, các tác phẩm văn học hoặc nghệ thuật (bao gồm phần mềm máy tính) sẽ tự động được bảo vệ ngay khi chúng được tạo ra hoặc ở một số quốc gia, ngay khi tác phẩm được định hình dưới dạng vật chất nào đó. Liên quan đến việc bảo vệ ở nước ngoài, một tác phẩm do công dân hoặc cư dân của một quốc gia thành viên Công ước Berne về bảo hộ tác phẩm văn học và nghệ thuật hoặc thành viên của Tổ chức Thương mại thế giới (WTO) tạo ra sẽ tự động được bảo vệ ở tất cả các nước thành viên khác của Công ước Berne hoặc WTO.

Tóm lại, tính lãnh thổ của quyền sở hữu trí tuệ là một yếu tố quan trọng mà các cá nhân và tổ chức cần lưu ý để đảm bảo quyền lợi hợp pháp của mình trong môi trường kinh doanh toàn cầu ngày càng phát triển. Mọi thắc mắc về sở hữu trí tuệ, quý khách hàng vui lòng liên hệ ngay tới SBLAW để nhận được tư vấn từ các luật sư chuyên gia của chúng tôi.