Cách đặt tên Thương hiệu là một trong những quyết định quan trọng nhất trong đảm bảo sự tồn tại và phát triển thương hiệu. Hiện nay, có rất nhiều công ty Việt Nam rất bối rối trong việc lựa chọn tên một thương hiệu, liệu có nên đặt tên thuần Việt hay không?

Một cái tên hay có thể là kết quả của ngay lần đặt đầu tiên hay cuả quá trình tinh chỉnh trong một thời gian. Không có một công thức màu nhiệm nào giúp bạn đặt một cái tên hay

Cái tên sáng tạo ngôn ngữ

Những nhà sáng lập của Google hay Gizmodo không hề tìm thấy tên công ty của mình trong một quyển sách, hay bất cứ đâu, vì đơn giản là những từ đó chưa từng xuất hiện. Hãy kết hợp hai từ hay hai khái niệm, đánh vần sai một từ, hay tư duy vượt giới hạn. Khách hàng đánh giá cao những thương hiệu độc lập, liều lĩnh, luôn cố gắng tách mình khỏi các đối tác cạnh tranh có những cái tên an toàn. Bởi vậy, mặc cho các doanh nghiệp khác lựa chọn cái tên kiểu miêu tả đơn giản, hãy cho phép cái tên của bạn tạo được sự khác biệt.

Đừng theo số đông, hãy khác người

Một hãng hàng không mới ra đời nếu được giới thiệu hai cái tên: Trans-Atlantic Air và Virgin. Rất dễ, chọn tên thứ nhất. Có điều, cái tên đó nghe cứ hao hao bất kỳ hãng hàng không nào, hay nói theo chuyên gia, đó chỉ là một cái cây trong rừng. Đã qua cái thời mà tên của doanh nghiệp phải thể hiện đúng ngành sản xuất kinh doanh như Genaral Motors hay IBM (International Business Machines). Ban đầu, mấy ai tin vào những cái tên như: Apple (máy vi tính) hay Starbucks (cà phê). Thế mà chúng đã thành những thương hiệu lừng lẫy.

Thời nay, tên của một hãng điện thoại, thông tin đâu nhất thiết phải có thành tố mobile như Mobileum, Mobilecity, MobileOne, cái tên lạ Verizon nhiều khi lại ăn. Tương tự, biết bao website về dịch vụ tìm việc làm phải vất vả tranh dành sự chú ý của công chúng vì cứ luẩn quẩn với các từ như career và job. Trong khi đó, những người tìm việc lẫn những nhà tuyển dụng lại đổ xô vào một website có cái tên chẳng ăn nhập gì: Monster.com (monster = quái vật).

Đặt tên theo đúng ngành nghề kinh doanh có nghĩa là tự trói mình, tự hạn chế những cơ hội trong tương lai. Khi Jeff Bezos thành lập Amazon, đó là một trong những “tiệm sách trực tuyến” đầu tiên. Những cái tên quá hiển nhiên như eBook đã không cám dỗ được Bezos. Từ đầu, Bezos mong rằng Amazon không chỉ là tiệm sách trực tuyến mà còn có cả cơ ngơi “bê tông cốt thép”. Trên thực tế, Amazon không chỉ bán sách mà đã mở rộng sang nhiều mặt hàng khác.

Để khác người, cần suy nghĩ theo lối out of the box, tức là vượt khỏi giới hạn quan niệm thông thường. Cái tên sáng tạo không phải muốn đặt sao cũng được, mà phải kích thích tính hiếu kỳ của khách hàng, phản ánh tinh thần mà sản phẩm/doanh nghiệp muốn thể hiện. Yahoo đã thể hiện nỗi khoái trá khi phát hiện ra điều gì. Quả là một lựa chọn tuyệt hảo. A Hundred Monkeys (hãng chuyên về đặt tên ở Sausalito, California, Mỹ) dựa trên ý tưởng một chuyện tiếu phổ biến ở đây. Một trăm con khỉ miệt mài “mổ cò” đánh máy cuối cùng cũng sáng tác được bài thơ sonnet phong cách Shakespeare.

Rào cản lớn nhất đối với quá trình sáng tạo là nỗi sợ cái tên đó sẽ gây ra ấn tượng xấu và ảnh hưởng đến uy tín của sản phẩm/doanh nghiệp. Với những sản phẩm chất lượng cao và cung cách phục vụ tốt, Banana Republic đã vượt qua những lo ngại liên tưởng đến hình ảnh ảm đạm ở châu Phi, và trở thành một thương hiệu thời trang có tiếng.

Tạo liên tưởng tích cực

Ngoài yếu tố ngôn ngữ như dễ đọc dễ nhớ, một cái tên hay khiến khách hàng liên tưởng đến những tính năng tuyệt hảo và lợi ích tiềm ẩn. Từ đó, khiến họ có cảm tình với sản phẩm hay doanh nghiệp đó. Hãng dược phẩm Pfizer đã chọn Viagra cho thuốc cường dương vì tên này bắt vần với Niagra, tạo liên tưởng đến sức mạnh cuồn cuộn của thác nước Niagra hùng vĩ. Quả là “đắt” vì đánh trúng vào ao ước thầm kín của đa phần các đấng mày râu đứng tuổi.

Để tạo liên tưởng tích cực, nhiều công ty chọn những cái tên chơi chữ theo kiểu đồng âm, đồng nghĩa hoặc “chiết tự”. Khi Hewlett-Packard tách mảng kinh doanh về truyền thông, điện tử và khoa học hóa sinh thành 1 doanh nghiệp riêng. Công ty mới được gọi là Agilent với hàm ý nhanh nhạy, linh hoạt (agility). Liên doanh điện thoại di động giữa SBC Communications và BellSouth mang tên Cingular để thể hiện tính độc đáo khác thường (singularity). Cách khác là vận dụng liên tưởng văn hóa.

Sau khi được A Hundred Monkeys tư vấn và chọn lựa kỹ (với cái giá 75.000 USD), triệu phú Việt kiều Bill Nguyễn đã hồ hởi đặt tên hãng dịch vụ mạng của mình là Seven. Con số 7 gợi đến bảy kỳ quan thế giới, bảy ngày trong 1 tuần, vào ngày thứ bảy Chúa nghỉ ngơi. Đó là con số của sự hoàn hảo, may mắn.

Những liên tưởng tiêu cực mà người ta không lường được sẽ giết chết cái tên dù trước đó họ đã phải vò đầu bứt trán mới ra. Khi tách riêng mảng tư vấn thành một doanh nghiệp riêng, tập đoàn  PricewaterhouseCoopers đã đặt tên cho công ty là Monday với chủ định khởi đầu thời kỳ mới khả quan hơn. Không ngờ những ai nghe đến cái tên này cũng nghĩ đến “ngày thứ hai đen tối”. Bắt đầu tuần làm việc lê thê sau những ngày nghỉ cuối tuần thoải mái. Cuối cùng, cái tên này bị loại bỏ. Một chuyên gia về thương hiệu nói đùa rằng nếu có quyền quyết định, ông đã chọn cái tên Friday (thứ sáu).

Thất bại lớn nhất trong việc đổi tên doanh nghiệp xảy ra với công ty bưu chính lâu đời của nước Anh. Tháng 1/2001, sau khi tốn một khoản tiền nghiên cứu, Royal Mail đổi tên thành Consignia PCL, dựa trên động từ consign (vừa có nghĩa “gởi hàng”, vừa có nghĩa “giao phó”) để nhấn mạnh vai trò quốc tế của mìh trong thương mại điện tử. Giới phê bình lập tức chỉ trích cái tên đó tiếng Tây Ban Nha nghe như phòng hành lý thất lạc. Người dân cũng chẳng khoái vì họ đã quá quen với thương hiệu cũ đầy danh giá. Đến giữa năm 2002, công ty đổi tên thành: Royal Mail.

Nhờ tư vấn, đừng tự mày mò

Hiện nay, số lượng thương hiệu nở rộ như nấm, nghĩ ra một cái tên độc đáo gần như là “nhiệm vụ bất khả thi” với các doanh nghiệp. May thay, những công ty chuyên đặt tên nay đã có đủ “đồ chơi” để kiểm tra xem 1 cái tên tiềm năng nào đó có đạt yêu cầu hay không và tránh bị “bất đắc kỳ tử” vì sập bẫy văn hóa.

Ví dụ, Global Talk của hãng Lexicon Branding dựa vào mạng lưới những nhà ngôn ngữ học có tiếng ở nhiều nước trên thế giới. Họ giúp Lexicon Branding đánh giá những cái tên thông qua tiêu chí ngôn ngữ và văn hóa. Khi Mitsubishi định đưa loại xe Pajero (bán rất chạy ở Nhật) sang châu Mỹ. Họ phát hiện ra tiếng lóng Tây Ban Nha, pajero có nghĩa là… thủ dâm. Thế là  phải đổi tên thành Montero.

Suy cho cùng, tên hay cũng chỉ dừng lại ở chỗ tạo ấn tượng tốt lúc đầu. Vả lại, ý nghĩa tiềm ẩn được cân nhắc kỹ và chỉ người đặt tên mới thông đạt hết, chứ người ngoài mấy ai hiểu hết. Do vậy, cái tên dù mỹ miều đến mấy cũng vô dụng nếu không có chiến lược truyền thông hiệu quả.

Ẩn chứa một câu chuyện
Một vài cái tên hay lại từ trên trời rơi xuống, nên bạn hãy tận dụng những lúc có cảm hứng. Ngày Lễ tạ ơn năm 1904, công ty Holt Tractor cho chụp ảnh chiếc xe xúc đất mới nhất của mình. Theo tiểu sử của Benjamin Holt, người sáng lập công ty, người thợ chụp ảnh lúc đó đã ghi lại rằng chiếc xe xúc đất “di chuyển giống một con sâu bướm” . Ông Hold nghe được lời bình luận đó đã thốt lên: “Nó chính là Caterpillar. Đó chính là cái tên của nó!”. Năm 1910, ông Holt đã chính thức đổi tên công ty sản xuất thiết bị xây dựng của mình thành Caterpillar. Bài học ở đây là hãy luôn luôn lắng nghe. Cảm hứng có thể xuất hiện bất cứ lúc nào.

Cái tên thiết thực

Hãy cân nhắc nhiệm vụ cụ thể của dịch vụ mà bạn muốn công ty mình thực hiện. Năm 1998, Marc Andreessen, đồng sáng lập Netscape – née Mosaic – đang thực hiện một dự án phần mềm mã nguồn mở mới và miễn phí.

Theo cuốn sách của Daniel Ehrenhaft có tên “Marc Andreessen: Chiến binh web”, Andreessen tuy hài lòng với Mosaic, nhưng chương trình đó vẫn không đủ nhanh và bảo mật như mong muốn của ông. Do vậy Andreessen đã quyết định viết lại chương trình và tạo ra Godzilla để phá hủy hoàn toàn phần mềm Internet cũ.

Năm 2002, Andreessen đã tung Mozilla – Mosaic Godzilla ra thế giới, và internet đã biến đổi hoàn toàn. Firefox, trình duyệt web hàng đầu của Mozilla hiện đang được đánh giá là một trong số những trình duyệt web được sử dụng rộng rãi nhất thế giới.

Đi vào tâm trí khách hàng

Cái tên hay chắc chắn sẽ đi được vào tâm trí người khác. Trong quá trình cân nhắc, hãy dành thật nhiều thời gian – ít nhất là một tuần – giữa thời điểm suy nghĩ và chọn lựa để nghiền ngẫm về các lựa chọn.

Ngay cả khi bạn tìm được một cái tên hay, tiếp tục động não vẫn rất quan trọng. Những cái tên hay nhất sẽ được ghi nhớ mà không cần nhìn lại danh sách.

Bạn có lẽ sẽ ngạc nhiên với những cái tên dễ gợi nhớ nhất trong tâm trí mình. Nếu cái tên đó đi được vào tâm trí của bạn, nó cũng sẽ đi vào tâm trí khách hàng

Những điều nên tránh khi đặt tên thương hiệu

1. Xu hướng chết yểu:còn nhớ những năm 2000, cả thế giới sục sôi chủ đề Sự cố máy tính năm 2000. Khi đó những bài báo hàng ngày cảnh báo một nguy cơ thiệt hại hàng triệu hàng tỷ đô la do sự cố máy không nhận dạng được con số 00 nhập vào của máy năm 2000. Mọi chuyện ồn ào, ầm ĩ rồi chẳng thấy gì nữa vì đơn giản là người ta chỉ việc định nghĩa năm theo cách 4 chữ số như bây giờ! Vào lúc đó, cái tên Y2K là một cái mốt thời thượng. Và Băng vệ sinh của Bạch Tuyết có một thương hiệu Y2K! Chỉ sau một vài năm thì trào lưu tắt ngấm và cái tên trở nên vô nghĩa, sống sượng!

2. Quá thông dụng và dễ bị triệt tiêu:

Những cái tên thông dụng quá mức không thể phân biệt ranh giới đâu là tên thương hiệu đâu là tên sản phẩm! Thời bao cấp mà tàn dư còn đến bây giờ như Công ty công trình xây dựng số 1 (có hàng loạt công ty xây dựng số 1 số 2 như thế...) hay như công ty xuất nhập khẩu tạp phẩm!

3. Không liên quan gì cả:

Những cái tên nghe rất kêu, rất hay nhưng không liên quan gì cả. Chẳng hạn như nước mắm @ (A còng)! Những cái tên đọc lên cứ như có cảm giác thiếu kiến thức, thiếu am hiểu văn hóa, hay đơn giản là chạy theo người khác vô tội vạ.

4. Khó đọc khó nhớ:

Nước khoáng Đảnh Thạnh là một ví dụ. Bạn thử nói vài lần xem có trẹo quai hàm không! Một số sản phẩm mang từ nước ngoài vào cũng có những trường hợp tương tự. Thậm chí một công ty bự xự cũng đã phải dùng quảng cáo dạy người ta đọc tên thương hiệu nước ngọt Scheeppez (không biết tôi nhớ có chính xác tên này không nữa). Kết quả là mấy ai khi uống nước ngọt kêu được cái tên này!

5. Những cái tên thông dụng, dễ dãi:
Những cái tên Tiếng Anh thông dụng, bình dân thì khả năng trùng lắp là rất cao. Đã có một thời lấy tên tiếng Anh đặt tên cho thương hiệu. Và những cái tên mạnh dạn ra đời như: Lucky, Happy, Gold... Chưa kể khi ra thị trường rất nhiều khả năng đã được bảo hộ thì với thị trường văn hóa cao Châu Âu, Bắc Mỹ chẳng hạn thì sẽ chẳng ai để ý!

6. Dị ứng văn hóa, ý nghĩa tiêu cực:một bài báo gần đây trên saga có trích dẫn trường hợp xe hơi Nova vào thị trường Tây Ban Nha. Nova vốn là một cái tên hay theo xu hướng văn hóa Latinh cùng với các tên đẹp và hay khác như Nouvo, Corona, Cielo, Mondeo... Tuy nhiên, khi dịch ra tiếng Tây Ban Nha thì Nova có nghĩa là không chạy. Mà xe hơi không chạy thì...Tóm lại, một cái tên ngộ nghĩnh của một người nào đó đôi khi là những pha chọc ghẹo, trò cười giữa đám đông thì một cái tên thương hiệu trên thị trường còn thể hiện am hiểu văn hóa và nó đáng để doanh nghiệp đầu tư.

Những điều nên làm khi đặt tên thương hiệu thành công

1. Ngắn gọn

Nhìn chung, tên thương hiệu càng ngắn càng tốt ví dụ như Tide, Apple, Crest, Nike, Gap, TiVo, Rolex. Tên thương hiệu dài và phức tạp thì khách hàng sẽ rất khó nhớ, ví dụ như Morgan Stanley Dean Witter, Deloitte & Touche, Bausch & Lomb, TIAA-CREF. Điều này lại càng chứng minh được trong thời đại thông tin ngày nay. Càng ngày càng có nhiều khách hàng và những đối tác trên tên thương hiệu của Công ty bạn trên các website, vì vậy, tên thương hiệu của bạn càng ngắn gọn, càng dễ nhớ thì khách hàng càng đánh đúng tên thương hiệu của bạn trên mạng intemet.

Những cái tên Nike, Apple, Facebook, Twitter, Dreamworks, Pixar và eBay có điểm chung gì? Đó chắc chắn là những công ty rất thành công, và tên của chúng đều chỉ có 2 âm tiết. Các nghiên cứu cho thấy tính súc tích đi liền với tính dễ nhớ, do đó các công ty nên sáng suốt lựa chọn những cái tên ngắn gọn và có sức thuyết phục để khách hàng khó mà quên được

Trong khi một vài người cho rằng tên chơi chữ hoặc tên cụm từ có lẽ ngộ nghĩnh hơn, thì thực ra, những cái tên đó thường gặp bất lợi. Công ty với cái tên “It’s a Mad, Mad, Mad Computer World” (Đó là một thế giới máy tính điên, điên, điên rồ) không chỉ khó nhớ, mà còn là cái tên khách hàng không muốn kể với bạn bè của mình

2: Đơn giản, dễ dùng

Không có nghĩa là ngắn. Sự đơn giản ở đây là cấu trúc chữ cái trong tên thương hiệu của bạn. Một tên đơn giản là sử dụng các chữ cái và sắp xếp chúng theo một trật tự nhất định. Schwab là một tên thương hiệu ngắn gồm 6 chữ cái, nhưng đó không phải là một cái tên đơn giản vì 6 chữ cái này sắp xếp theo một trật tự rất khó đánh vần. Missisippi là một tên dài gồm 11 chữ cái nhưng đó lại là một tên đơn giản, dễ nhớ vì nó sử dụng bốn chữ cái. Vì vậy, hầu hết mọi người đều đánh vần được tên này. Một số tên thương hiệu đơn giản và rất thành công như : Coca - cola, Nissan, Google, Hennessy, Sony, Microsoft, Telus

3: Gợi mở đến sản phẩm

Một tên thương hiệu mang đặc điểm của sản phẩm chưa chắc đã mạnh bằng một tên thương hiệu thích hợp. một tên thương hiệu gợi mở đến sản phẩm sẽ giúp khách hàng xác định được tôn chỉ của mục đích thương hiệu.

Một cách để đặt được điều này là rút ngắn những đặc điểm chung của loại sản phẩm đó. Ví dụ sữa đậu nành có tên thương hiệu gọi là Skil (lụa - muốn chỉ ngầm sữa đậu nành có vị ngọt mềm mại như lụa), bánh vani (vanil - la) có tên thương hiệu rút ngắn đặc điểm chung này là Nilla. Một cách khác là sử dụng những từ ngữ bối cảnh gợi đến loại sản phẩm. Ví dụ như: “ Curves” (Những đường cong - là chuỗi cửa hàng bán dụng cụ tập thể dục thẩm mỹ cho chị em phụ nữ), Roller Blade (Trục lăn trên đất - là thương hiệu của sản phẩm ván trượt pa - tanh), Palm (lòng bàn tay cũng là những thương hiệu của những sản phẩm di động và các thiết bị điện tử cầm tay), Play Station (Sân ga trò chơi - tên thương hiệu của một trò chơi điện tử ).

4. Độc đáo

Một tên thương hiệu độc đáo thường đi theo một số nguyên tắc như: ngắn gọn, đơn giản và dễ đọc. Một số thương hiệu rất độc đáo và thành công như : Lexus, Xerox, Kodak, Kleenex, Sony, Kinko’s.

Tên được lấy từ cấu trúc alpha, để tạo nên nhãn hiệu hiện diện trên thế giới. Mạnh mẽ nhưng cũng rất thân thiện, cái tên này hoạt động như một phép thuật, trong khi cạnh tranh tĩnh. Ví dụ: Intel Panasonic, 3M

5: Lặp âm đầu

Khi trẻ em đọc chữ là chúng đang ghi lại bằng âm thanh những biểu tượng, hình ảnh được thể hiện trên những chữ cái và từ ngữ đó - những thứ được ghi lại trong não của chúng. Bộ não trẻ làm việc với âm thanh của tù ngữ chứ không phải với hình ảnh của chúng. Điều đó giải thích tại sao âm thanh của những tên thương hiệu quan trọng hơn nhiều so với hình ảnh của thương hiệu đó, và tại sao những chữ in hoa vui mát không tạo nên những thương hiệu thành công. Tên thương hiệu được lặp âm sẽ tạo thành một âm thanh êm tai, dễ đọc, dễ nhớ và ấn tượng ,ví dụ như Uunkin Donuts, Jelly Be Uy, Weight Watchers, Ben, Binh & Beyond, Volvo, BlackBerry, Grey Goose.

6: Dễ đọc

Phương pháp truyền miệng là phương tiện truyền đạt hiệu quả nhất để xây dựng một tên thương hiệu.

Những người bạn, gia đình, những người hàng xóm, những đồng nghiệp nói cho bạn về một thương hiệu mới sẽ có sức mạnh hơn là bạn xem những quảng cáo về nó. Làm thế nào để có được sự truyền miệng như vậy? Bạn phải có một tên thương hiệu dễ nói và dễ nhớ. Một tên thương hiệu khó phát âm sẽ là một thảm họa cho sản phẩm đó. Những tên thương hiệu dễ đọc và thành công như: Target, Subway, Polo, ipod, Wonderbra. Trong khi đó lại có những tên thương hiệu rất khó đọc như: Chipolte, Isaac Mizrahi, Hoechst, Dasani, HSBC.

7: Dễ đánh vần

Một tên thương hiệu dễ đọc thường dễ đánh vần. Nhưng không phải mọi trường hợp đều như vậy. Khi tên thương hiệu kết hợp giữa những chữ cái và con số hay thêm vào những biểu tượng có thể làm cho tên thương hiệu khó đánh vần. Trong thời đại Internet ngày nay, nếu khách hàng không đánh vần được thương hiệu của bạn thì họ rất khó có thể vào trang web của bạn. Các cổng internet thì quên mất việc chuyển thư đi khi địa chỉ của thương hiệu đó bị đánh sai. Những tên thương hiệu dễ đánh vần và thành công như Target, Amazon, Om Navy. Ngược lại những tên thương hiệu như Daewoo, Hyundai, Abercrombie & Fitch lại rất khó đánh vần.

8: Gây shock

Những tên thương hiệu thành công nhất thường có những yếu tố gây shock hay ngạc nhiên. Một tên thương hiệu gây shock thường được chú ý và được nhớ đền. Tất nhiên, bạn phải cẩn thận không để tên thương hiệu của mình shock đến nỗi gây khó chịu tho khách hàng. Ví dụ như trường hợp của Công ty French Connection United Kingdom, tên thương hiệu của họ được viết tắt thành FCUK, gần giống với một từ nói bậy trong tiếng Anh và điều đó dễ làm khách hàng liên tưởng và khó chịu. Một số tên thương hiệu gây shock có thề kể ra như: DieHard (Chết Khổ Chết Sầu), Yahoo (Người Thô Lỗ), Monster (Quái Vật) Virgin (Trinh Nữ), Yellow Tan (Đuôi Vàng), Red Bull (Bò Húc Đỏ).

9: Tư nhân hóa

Tư nhân hóa tên thương hiệu là lấy tên những nhà sáng lập, những CEO, giám đốc đặt tên cho thương hiệu của sản phẩm. Và họ là những người có lợi nhất trong bí quyết này, vì đó là một hình thức PR xây dựng thương hiệu mà ở đó cung việc PR sẽ liên hệ trực hấp đến thương hiệu.

Những tên thương hiệu tu nhân hóa nổi tiếng như: Dell, Orville Redenhacher, Newmans Own, Atkins, Papa John's Pizza, Craigslist.com, Disney.

10. Quyền sở hữu:

Tên thương hiệu đã được chọn làm nhãn hiệu lưu hành hợp pháp trên thị trường thế giới và có bản quyền sở hữu chưa? Đôi khi chỉ đăng kí ở một nuớc thôi chưa đủ. Ít hơn 5% tập đoàn có quyền bảo vệ toàn cầu, số còn lại ngại đăng kí ở nhiều nước trên thế giới chỉ vì cái tên