Đúng, sai, phải, trái nhìn từ chuyện Asanzo

Tác giả: Bảo hộ thương hiệu 515 lượt xem Đăng ngày 27/10/2021
Đúng, sai, phải, trái nhìn từ chuyện Asanzo

Ở đây, chúng ta tạm gác vấn đề về đạo đức của người kinh doanh mà chỉ tập trung vào một hành vi đúng hay sai dưới góc độ pháp luật thuần tuý.

Asanzo có được quyền ngăn cản bên khác sử dụng thương hiệu của mình mà không xin phép hay không?

Asanzo có đưa ra hai tuyên bố đáng chú ý về việc độc quyền nhãn hiệu của mình: (1) Asanzo có gửi đơn sang công an xác nhận đơn vị này không độc quyền nhãn hiệu Asanzo; (2) Asanzo tiến hành nhượng quyền “thương hiệu” cho nhiều đơn vị.

Tra cứu dữ liệu của Cục sở hữu trí tuệ sẽ thấy thông tin trái ngược. Cụ thể, ngay từ năm 2012 nhãn hiệu Asanzo đã được cấp Giấy chứng nhận đăng kí nhãn hiệu cho một loạt mặt hàng mà công ty này đang kinh doanh. Thời điểm đầu, Công ty điện tử Bảo Ngọc đứng tên đăng ký, sau đó được chuyển nhượng sang cho Công ty điện tử Asanzo.

Liên tiếp từ 2015 đến 2019 công ty Điện tử Asanzo và Truyền thông Asanzo cũng tiến hành đăng kí nhãn hiệu Asanzo. Phạm vi đăng kí khớp với những mặt hàng mà Asanzo đang kinh doanh trên thị trường.

Vì vậy, quyền độc quyền sử dụng nhãn hiệu Asanzo đã được cấp cho công ty điện tử Asanzo và đơn vị này có quyền tiến hành các biện pháp cần thiết để chống lại mọi hành vi sử dụng nhãn hiệu giống với họ mà không được phép hoặc làm ảnh hưởng đến hình ảnh của Asanzo.

Còn đối với việc nhượng quyền “thương hiệu” (thuật ngữ chính xác theo luật là nhượng quyền thương mại) của Asanzo cho bất kỳ đơn vị khác, câu chuyện khác đi một chút. Nhượng quyền mà không có kiểm soát đối với bên nhận, không đi kèm mô hình kinh doanh được coi là điều khác thường so với thông lệ.

Theo thông lệ kinh doanh thông thường thì bên chuyển quyền luôn nắm quyền chi phối nhất định đối với việc sử dụng nhãn hiệu ra sao và làm sao đảm bảo được uy tín của mình cũng như là đảm bảo được rằng việc sử dụng của bên nhận không làm ảnh hưởng đến hình ảnh của họ. 

Do đó, bên chuyển nhượng luôn có những biện pháp để kiểm tra và sẽ tiến hành chấm dứt bất kỳ hành vi nào có thể làm tổn hại uy tín, hình ảnh. Chính vì vậy, việc Asanzo buông bỏ mọi quyền kiểm soát đối với bên nhận quyền là điều khó hiểu.

Khi xảy ra hành vi xâm phạm pháp luật từ việc chuyển quyền như thế này thì đơn vị nào sẽ chịu trách nhiệm pháp luật?

Trách nhiệm không nghiễm nhiên thuộc về bên cấp quyền. Bên nào trực tiếp gây ra hành vi đó thì bên đó chịu trách nhiệm theo phạm vi mình gây ra trước pháp luật. Sau đó, bên gây ra hành vi xâm phạm cũng sẽ chịu trách nhiệm với bên cấp quyền theo phạm vi hợp đồng (nếu có). Cần làm rõ và bóc tách vai trò của từng bên, thay vì qui kết chung.

Việc ghi “xuất xứ Việt Nam” hay “Made in Vietnam” trên hàng hóa nhập khẩu của Asanzo đúng hay sai?

Để xét một hành vi có được coi là xâm phạm pháp luật của Việt Nam hay không thì phải tìm hiểu xem pháp luật Việt Nam có quy định cụ thể về hành vi như thế nào.

Đối với trường hợp cụ thể của Asanzo cần bóc tách thành hai đối tượng: sản phẩm được nhập nguyên chiếc và nhập linh kiện sản phẩm.

Hành vi nhập khẩu nguyên chiếc và thay đổi tem nhãn, xuất xứ sản phẩm khi nhập về Việt Nam trong bất kỳ trường hợp nào đều được coi là gian lận về xuất xứ hàng hoá. 

Đây là điều có thể dễ dàng kết luận được. Tuy nhiên, cần phải làm rõ ai hoặc pháp nhân nào đứng ra kinh doanh trực tiếp những mặt hàng đó, và đưa sản phẩm đó ra thị trường. Bởi đây chính là chủ thể chịu trách nhiệm pháp lí. Việc này không khó nếu như đối chiếu hợp đồng giữa các siêu thị, đại lí với bên cung cấp mặt hàng này.

Còn đối với việc nhập linh kiện sản phẩm, hiện tại pháp luật Việt Nam không có qui định một sản phẩm điện tử phải đáp ứng những tiêu chí cụ thể nào, có tỉ lệ nội địa hóa bao nhiêu % để được ghi là “xuất xứ Việt Nam” hay “Made in Vietnam”. 

Thay vào đó, qui định về xuất xứ sản phẩm tương đối mở với những khái niệm: “xuất xứ hàng hoá được hiểu là nước, nhóm nước, hoặc vùng lãnh thổ nơi sản xuất ra toàn bộ hàng hoá hoặc nơi thực hiện công doạn chế biến cơ bản cuối cùng đối với hàng hoá trong trường hợp có nhiều nước, nhóm nước, hoặc vùng lãnh thổ tham gia vào quá trình sản xuất ra hàng đó.” (Điều 3, khoản 1, Nghị định 31/2018/NĐ-CP).

Đây là những quy định không có định lượng, tiêu chí cụ thể. Theo đó, doanh nghiệp có quyền tự đưa ra và đánh giá sản phẩm như thế nào là có xuất xứ Việt Nam. 

Đây là một điểm hở của pháp luật hay bản thân cơ quan nhà nước chưa đủ sức để có thể lượng hoá được tiêu chí với tất cả sản phẩm. Do đó với việc nhẩu khẩu linh kiện của Asanzo về lắp thành sản phẩm của mình tuỳ vào từng tình huống cụ thể sẽ có cả đúng và sai.

Lắp ráp đơn thuần những linh kiện nhập khẩu để tạo thành một sản phẩm có được coi là xuất xứ Việt Nam hay không?

Việc lắp ráp được coi là công đoạn đơn giản theo Điều 9 Nghị định 31/2018/NĐ-CP và sẽ không được tính khi xét để ghi xuất xứ Việt Nam.

Asanzo cần phải chứng minh điều gì để được ghi là “xuất xứ Việt Nam” hay “Made in Vietnam”?

Để chứng minh mình “sạch” không phải là điều quá khó nếu như Asanzo sẵn sàng cho điều đó. Asanzo chỉ cần chỉ ra những điều sau:

– Quy trình lắp ráp sản phẩm của Asanzo có những đặc trưng kỹ thuật đặc biệt nào? Nếu quy trình đó có điều đặc biệt thì đó sẽ là điều Asanzo dựa vào.

– Chi tiết, linh kiện Việt Nam nào để sản xuất TV hay điều hoà của Asanzo? Những linh kiện đó có quan trọng đến mức nào? Pháp luật Việt Nam không có quy định về tỉ lệ % nhất định đối với sản phẩm, nên nếu Asanzo đưa ra được một vài linh kiện như vậy thì rất khó để phủ nhận quyền ghi “xuất xứ Việt Nam” hay “Made in Vietnam” lên tổng thể sản phẩm.

Lách luật hay dựa vào khe hở của pháp luật trong kinh doanh là việc hoàn toàn khác với việc vi phạm qui định pháp luật.

Ghi “công nghệ Nhật Bản” có sai không?

Đây lại là một thuật ngữ khó định lượng, mơ hồ nặng về yếu tố marketing thay vì được điều chỉnh bởi qui định của pháp luật. Nó thuần về yếu tố trung thực trong quảng cáo sản phẩm. 

Chính vì không có tham chiếu về tiêu chí nên thuật ngữ này dễ bị lạm dụng. Sẽ rất khó để kết luận doanh nghiệp quảng cáo sai sự thật nếu như doanh nghiệp đưa ra được một chi tiết quan trọng nào đó trong sản phẩm được tạo ra từ công nghệ Nhật Bản. 

Đặc biệt hơn, nếu sản phẩm nhập từ Trung Quốc về nhưng chính bản thân sản phẩm đó tại Trung Quốc được làm ra từ dây truyền, công nghệ chuyển giao từ phía Nhật Bản thì doanh nghiệp có quyền quảng cáo là công nghệ Nhật Bản hay không?

Bản chất của cuộc chơi về xuất xứ

Xuất xứ của một mặt hàng bản chất là hướng đến hai vấn đề: bảo đảm danh tiếng của sản phẩm đến từ một nước nhất định; ưu đãi về thuế quan.

Những quốc gia nổi tiếng về một số mặt hàng nhất định thường đưa ra những tiêu chí rất chi tiết để được ghi là “Made in” từ quốc gia họ. 

Ví dụ như Thuỵ Sĩ hoặc Úc có những yêu cầu cụ thể đối với mặt hàng đồng hồ, thực phẩm chức năng hay hoa quả. Các quốc gia này chi tiết đến mức họ đưa ra tiêu chí như: packed in (đóng gọi tại), designed in (thiết kế tại), assembled in (lắp ráp tại), processed in (chế biến tại)…

Bản chất rất quan trọng khác của xuất xứ là nhằm hưởng ưu đãi về mặt thuế quan trong chính quốc gia đó hoặc khi xuất khẩu hàng hoá sang một quốc gia nhất định. 

Chúng ta có thể thấy gần đây có sự dịch chuyển doanh nghiệp Trung Quốc sang Việt Nam để hưởng ưu đãi về thuế khi xuất sang Mỹ.

“Made in Vietnam” cho thị trường Việt Nam thì dễ, “Made in Vietnam” cho nước ngoài không dễ

Những khe hở trong quy định pháp luật tại Việt Nam về ghi xuất xứ khiến Việt Nam đang tự làm giảm uy tín về xuất xứ của chính mình. 

Có thể thấy sản phẩm về điện tử hoặc đồ gia dụng của Việt Nam chủ yếu được xuất khẩu sang một số nước như Lào, Campuchia hay Myanmar – những nơi mà “Made in Vietnam” có giá trị bảo chứng nhất định cùng với hệ thống pháp luật không chặt. 

Tuy nhiên, nếu như nếu chúng ta không chặt và rõ ràng về ghi xuất xứ “Made in Vietnam” thì chính chúng ta cũng sẽ mất đi những thị trường xuất khẩu như vậy.

Còn những thị trường khó tính khác, để được ưu đãi về thuế dựa trên xuất xứ hàng hoá thì việc chứng minh đòi hỏi nhiều thủ tục phức tạp hơn về cơ sở sản xuất, nguồn gốc nguyên liệu. 

Chúng ta đã biết trong lĩnh vực may mặc có nguyên tắc nguồn gốc từ sợi để tránh trường hợp hàng từ nước khác chạy sang Việt Nam và hưởng ưu đãi đơn giản chỉ bằng việc đóng gói tại Việt Nam.

Chứng nhận về “hàng Việt Nam chất lượng cao”

Khi mọi tiêu chuẩn về hàng xuất xứ Việt nam chưa rõ ràng thì chứng nhận của một bên trung gian có ý nghĩa hết sức quan trọng để giành được sự tin tưởng của người tiêu dùng. 

Mỗi tổ chức chứng nhận đều có những tiêu chí nhất định yêu cầu các đơn vị xin cấp chứng nhận phải đạt được. 

Việc cấp thận trọng bao nhiêu thì sẽ giảm sai sót bấy nhiêu. 

Việc nhanh chóng tước chứng nhận hàng Việt Nam chất lượng cao đối với Asanzo trước khi có kết luận của cơ quan chức năng liệu đặt ra câu hỏi lớn về quá trình xét duyệt hồ sơ ban đầu.  

Để duy trì giá trị của chứng nhận này, ngoài điều kiện đảm bảo cấp cần đảm bảo điều kiện kiểm tra sau cấp. Nếu không sẽ loạn chất lượng, loạn sản phẩm được gắn không đúng tiêu chí và làm giảm giá trị của chứng nhận. 

Việc kiểm tra đó phải là trách nhiệm của người cấp chứng nhận đối với người tiêu dùng và đối với những thành viên khác được cấp chứng nhận.

Ai phải thay đổi?

Những khe hở của pháp luật nhiều khi biến người tiêu dùng cũng như chủ doanh nghiệp trở thành nạn nhân. 

Đòi hỏi người tiêu dùng phải tự nâng cao nhận thức, đòi hỏi người kinh doanh tuân thủ đạo đức kinh doanh là những điều rất mơ hồ. 

Thay vào đó, cơ quan chức năng cần nhanh chóng đưa ra những quy định cụ thể và những chế tài cần thiết để bảo vệ một “Made in Vietnam” đang lên nhưng có thể bị đánh mất bất kỳ lúc nào. 

Khi đó, ngay cả những thị trường quen thuộc của chúng ta như Lào, Campuchia hay Myanmar cũng có thể không còn.

    Gặp Luật Sư Sở Hữu Trí Tuệ Để Được Tư Vấn

    Bảo hộ Thương hiệu - Sáng chế Kiểu dáng - Nhượng quyền - Xử lý vi phạm

    Bài viết cùng chủ đề:

    Chỉ thị 13/CT-TTg ngày 17/5/2025: Tăng cường đấu tranh chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả – Quyết liệt, đồng bộ, hiệu quả!
    53 lượt xem 30/05/2025

    Trong bối cảnh tình hình buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả vẫn diễn biến phức tạp, với phương thức, thủ đoạn ngày càng tinh vi, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Chỉ thị số 13/CT-TTg ngày 17/5/2025, yêu cầu các cấp, ngành tăng cường kiểm tra, kiểm soát, xử lý vi...

    Tội sản xuất, buôn bán hàng giả và một số tội danh liên quan dưới góc nhìn pháp lý Hình sự: Nhận diện – Phân tích – Xử lý
    53 lượt xem 30/05/2025

    Trong bối cảnh nền kinh tế thị trường không ngừng mở rộng, nhu cầu tiêu dùng của người dân ngày càng đa dạng và gia tăng. Tuy nhiên, cùng với sự phát triển mạnh mẽ của hoạt động thương mại là sự xuất hiện ngày càng tinh vi và phức tạp của các hành vi...

    Khung pháp lý điều chỉnh các hành vi sản xuất, buôn bán hàng giả và lừa dối khách hàng: Thực trạng và khuyến nghị
    39 lượt xem 30/05/2025

    Thị trường tiêu dùng hiện nay đang chứng kiến sự gia tăng đáng báo động của các hành vi sản xuất, buôn bán hàng giả, hàng kém chất lượng và lừa dối khách hàng thông qua quảng cáo sai lệch. Nhiều cá nhân, tổ chức đã lợi dụng mạng xã hội, sự tin tưởng vào...

    Xử lý vi phạm Quyền Sở hữu trí tuệ theo pháp luật Việt Nam hiện hành
    61 lượt xem 28/05/2025

    Trong thời đại mà tài sản trí tuệ là “chìa khóa vàng’’ của tăng trưởng bền vững, quyền sở hữu trí tuệ trở thành nền tảng sống còn để doanh nghiệp khẳng định vị thế và bảo vệ thành quả đổi mới. Song song đó, tình trạng vi phạm quyền SHTT vẫn gia tăng với...

    Hải quan: Tuyến phòng thủ biên giới trong đấu tranh xử lý vi phạm sở hữu trí tuệ
    56 lượt xem 28/05/2025

    Trong bối cảnh toàn cầu hóa và thương mại quốc tế phát triển mạnh mẽ, vi phạm quyền sở hữu trí tuệ (SHTT) trở thành một vấn nạn nhức nhối, gây thiệt hại nghiêm trọng cho các doanh nghiệp, người tiêu dùng và nền kinh tế quốc gia. Từ hàng hóa giả mạo nhãn hiệu,...

    Toàn cảnh hệ thống thực thi và giải quyết tranh chấp quyền sở hữu trí tuệ tại Việt Nam: Bức tường pháp lý và bài toán chiến lược cho doanh nghiệp
    64 lượt xem 28/05/2025

    Trong bối cảnh toàn cầu hóa và nền kinh tế tri thức ngày càng phát triển, quyền sở hữu trí tuệ (SHTT) trở thành một tài sản cốt lõi của doanh nghiệp và cá nhân sáng tạo. Ở đó, việc bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ (SHTT) không còn là “cuộc chiến pháp lý...

    Xử lý tên miền xâm phạm nhãn hiệu
    121 lượt xem 17/05/2025

    Câu hỏi: Chúng tôi là công ty Trung Quốc, đã đăng ký nhãn hiệu tại Trung Quốc và sở hữu các tên miền quốc tế có đuôi .com và tên miền đuôi.cn tại Trung Quốc. Tuy nhiên, tại Việt Nam chúng tôi chưa đăng ký nhãn hiệu, nhưng đã thành lập công ty tại Hải...

    Tìm luật sư giải quyết tranh chấp nhãn hiệu
    186 lượt xem 11/05/2025

    Nếu nhà đầu tư và chủ sở hữu nhãn hiệu muốn tìm luật sư giải quyết tranh chấp nhãn hiệu tại Việt Nam và quốc tế, vui lòng liên hệ với các luật sư của SBLAW.  Với gần 20 năm kinh nghiệm tư vấn và hỗ trợ hàng ngàn khách hàng trong và ngoài nước,...

    Chùm ảnh: Luật sư SBLAW tham gia giải quyết tranh chấp về sở hữu trí tuệ tại tòa án.
    165 lượt xem 08/05/2025

    Các luật sư SBLAW với khả năng am hiểu và có thực tiễn về giải quyết tranh chấp sở hữu trí tuệ, đã được các bên lựa chọn làm nguyên đơn và bị đơn trong các phiên tòa dân sự và kinh doanh thương mại. Các luật sư chúng tôi cũng là luật sư trong...

    Chùm ảnh: Luật sư SBLAW tham gia phiên họp giải quyết tranh chấp sở hữu trí tuệ tại trọng tài VIAC
    130 lượt xem 08/05/2025

    Ngoài việc giải quyết tranh chấp sở hữu trí tuệ tại tòa án, các luật sư SBLAW còn được khách hàng lựa chọn làm luật sư trong các phiên họp giải quyết tranh chấp về sở hữu trí tuệ tại Trung tâm trọng tài quốc tế Việt Nam. Luật sư Nguyễn Thanh Hà và luật...

    Luật sư SBLAW giải quyết tranh chấp sở hữu trí tuệ tại trọng tài quốc tế
    189 lượt xem 04/05/2025

    Trong giời gian gần đây, SBLAW đã được các bên trong vụ tranh chấp sở hữu trí tuệ chọn làm luật sư và người đại diện theo ủy quyền tham gia giải quyết tranh chấp tại các cơ quan trọng tài. Bằng kinh nghiệm của mình, các luật sư SBLAW đã tham gia tích cực...

    Luật sư SBLAW tham dự giải quyết tranh chấp sở hữu trí tuệ tại tòa án
    97 lượt xem 04/05/2025

    Các luật su của SBLAW được các khách hàng tín nhiệm cử làm luật sư của nguyên đơn và bị đơn tham gia các phiên tòa dân sự, kinh tế và thương mại để giải quyết các tranh chấp về sở hữu trí tuệ. Các tranh chấp về sở hữu trí tuệ mà các luật...

    SBLAW tư vấn xử lý vi phạm sở hữu trí tuệ: Tranh Chấp Bản Quyền Phần Mềm – Yếu Tố Chứng Minh Quyền Sở Hữu và Hành Vi Vi Phạm
    115 lượt xem 02/05/2025

    (Baohothuonghieu.com) Bối Cảnh vụ việc (Tên của các bên liên quan đến vụ việc đã được SBLAW lược bỏ do đã ký thỏa thuận bảo mật): Một doanh nghiệp (sau đây gọi là “Bên Bị”) nhận được thông báo từ phía luật sư đại diện cho một công ty phần mềm (sau đây gọi là...

    Quy trình thủ tục xử lý vi phạm nhãn hiệu
    947 lượt xem 01/05/2025

    Thực trạng vi phạm nhãn hiệu tại Việt Nam hiện nay như thế nào? Theo quy định của pháp luật, có những hình thức xử lý gì với các hành vi vi phạm nhãn hiệu? Quy trình xử lý được thực hiện như thế nào? Dưới đây Công ty luật SBLAW trình bày các phương...

    Tòa án: ‘Nhựa Bình Minh và Bình Minh Việt không gây nhầm lẫn cho người tiêu dùng’
    227 lượt xem 25/04/2025

    SBLAW xin trân trọng trích dẫn lại bài viết trên báo Tuổi Trẻ Online của tác giả Tuyết Mai về chủ đề Tòa án: ‘Nhựa Bình Minh và Bình Minh Việt không gây nhầm lẫn cho người tiêu dùng’. Kính mời Quý độc giả theo dõi nội dung bài viết dưới đây: Ngày 25-4, TAND...

    Sản xuất, buôn bán, tiêu thụ sữa bột giả sẽ chịu chế tài gì?
    460 lượt xem 19/04/2025

    Bộ Công an vừa triệt phá đường dây sản xuất, buôn bán, tiêu thụ sữa bột giả quy mô lớn trên địa bàn Hà Nội, luật sư Nguyễn Thị Ngọc Hà, Giám đốc khối tư vấn luật SBLAW đã dành cho bản tin Vnews – Thông tấn xã bài trả lời phỏng vấn xoay quay...

    0904.340.664