Trong bối cảnh tình hình buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả vẫn diễn biến phức tạp, với phương thức, thủ đoạn ngày càng tinh vi, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Chỉ thị số 13/CT-TTg ngày 17/5/2025, yêu cầu các cấp, ngành tăng cường kiểm tra, kiểm soát, xử lý vi phạm và nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước trong lĩnh vực này.
I.Vì sao Chỉ thị 13 là bước đi cần thiết và kịp thời?
Trong những năm qua, tình trạng hàng giả, thực phẩm bẩn, thuốc kém chất lượng tràn lan đã gây hậu quả nghiêm trọng cho xã hội: từ ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe người dân, thiệt hại cho doanh nghiệp chân chính, cho đến làm xói mòn lòng tin vào thị trường và quản lý nhà nước. Không ít vụ việc lớn đã được phát hiện nhưng vẫn còn tình trạng xử lý không nghiêm, thậm chí có sự tiếp tay, bao che từ một số cán bộ yếu kém.
Bên cạnh đó, thương mại điện tử phát triển mạnh cũng trở thành “mảnh đất màu mỡ” cho hàng lậu, hàng giả núp bóng, trong khi cơ chế quản lý còn nhiều bất cập. Trong bối cảnh đó, sự ra đời của Chỉ thị 13 không chỉ là tuyên bố mạnh mẽ của Chính phủ trong cuộc chiến chống buôn lậu, mà còn là thông điệp về sự thay đổi trong cách làm, trong tư duy quản lý – từ đối phó sang chủ động, từ manh mún sang đồng bộ.
II.Những điểm nổi bật trong Chỉ thị 13/CT-TTg
– Mục tiêu rõ ràng, toàn diện: Chỉ thị xác định việc đấu tranh chống buôn lậu, hàng giả không chỉ là nhiệm vụ của các lực lượng chức năng mà là trách nhiệm chung của toàn xã hội, với mục tiêu tiến tới chấm dứt hoàn toàn các hành vi vi phạm, bảo vệ quyền lợi chính đáng của người dân, doanh nghiệp và giữ vững kỷ cương pháp luật.
– Chống buôn lậu là nhiệm vụ lâu dài, không ngừng nghỉ: Công tác kiểm tra, giám sát, xử lý vi phạm sẽ được tiến hành thường xuyên, toàn diện với phương châm “xử lý một vụ, cảnh tỉnh cả vùng, cả lĩnh vực”, “không có vùng câm, không có ngoại lệ”, thể hiện sự nghiêm minh của pháp luật và vai trò điều hành của Chính phủ.
– Tăng cường vai trò của chính quyền cơ sở và Nhân dân: Chỉ thị nhấn mạnh “Nhân dân phải là trung tâm bảo vệ và là chủ thể cùng đấu tranh” – qua đó khơi dậy phong trào toàn dân tố giác, giám sát hành vi buôn lậu, gian lận thương mại, tạo thế trận vững chắc từ cơ sở.
– Huy động sức mạnh tổng thể của cả hệ thống chính trị: Từ các Bộ, ngành Trung ương đến cấp xã/phường, từ lực lượng Công an, Quản lý thị trường, Biên phòng, Hải quan đến các tổ chức Mặt trận, đoàn thể… đều được phân công rõ nhiệm vụ, trách nhiệm phối hợp, không để xảy ra tình trạng “đùn đẩy” hoặc “khoảng trống” trong quản lý.
– Mở đợt cao điểm toàn quốc từ 15/5 – 15/6/2025: Một đợt cao điểm kiểm tra, xử lý mạnh tay trên toàn quốc đã được kích hoạt, thể hiện sự quyết tâm xử lý tận gốc các đường dây buôn lậu, triệt tiêu nguồn hàng giả ngay từ biên giới, cửa khẩu, các kênh thương mại điện tử đến thị trường nội địa.
– Chấn chỉnh bộ máy quản lý – không vì sắp xếp mà buông lỏng: Chỉ thị yêu cầu Bộ Nội vụ cùng các cơ quan liên quan rà soát, phân định rõ chức năng, nhiệm vụ của từng cơ quan, lực lượng; kiên quyết không để tình trạng “tranh công, né việc”, bảo đảm hiệu quả chống buôn lậu ngay cả trong giai đoạn tái cơ cấu tổ chức bộ máy.
Ngoài các giải pháp truyền thống về kiểm tra, kiểm soát và xử lý vi phạm, Chỉ thị số 13/CT-TTg còn đưa ra một số điểm mới nổi bật, có tính đột phá trong phương thức quản lý nhà nước và hoàn thiện thể chế, cụ thể như sau:
– Xây dựng cơ sở dữ liệu về hàng hóa làm nền tảng pháp lý và kỹ thuật cho công tác phòng, chống buôn lậu, hàng giả Thủ tướng Chính phủ giao Bộ Công Thương chủ trì, phối hợp với Bộ Công an đề xuất xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về hàng hóa. Cơ sở dữ liệu này sẽ phục vụ mục đích định hướng chiến lược hàng hóa, truy xuất nguồn gốc, phát hiện sớm và ngăn chặn các hành vi buôn lậu, sản xuất, kinh doanh hàng giả. Đây là cơ sở quan trọng để chuyển đổi từ mô hình quản lý hậu kiểm sang quản lý chủ động, dựa trên nền tảng dữ liệu số hóa.
– Xử lý nghiêm hành vi quảng cáo sai sự thật, nhất là trên mạng xã hội và các phương tiện truyền thông: Chỉ thị giao Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch nghiên cứu, bổ sung chế tài xử lý hành vi quảng cáo sai sự thật, đặc biệt là đối với những người nổi tiếng, nghệ sĩ, cá nhân có ảnh hưởng trên mạng xã hội lợi dụng uy tín để truyền bá thông tin không đúng sự thật về công dụng, xuất xứ hàng hóa. Đồng thời, yêu cầu các cơ quan báo chí không để xảy ra tình trạng tiếp tay cho các hình thức quảng cáo gian dối, gây nhầm lẫn cho Nhân dân.
– Tăng cường chế tài và hoàn thiện pháp luật chuyên ngành: Các bộ chuyên ngành như Bộ Y tế, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Bộ Khoa học và Công nghệ được giao rà soát, đề xuất sửa đổi các luật như: Luật Dược, Luật An toàn thực phẩm, Luật Sở hữu trí tuệ, Luật Chất lượng sản phẩm hàng hóa, nhằm khắc phục những khoảng trống pháp lý và bảo đảm tính đồng bộ, thống nhất của hệ thống pháp luật.
– Đẩy mạnh công tác truyền thông với sự phối hợp đồng bộ của các cơ quan báo chí, truyền thông: Chỉ thị giao nhiệm vụ cụ thể cho Đài Truyền hình Việt Nam, Đài Tiếng nói Việt Nam, Thông tấn xã Việt Nam và hệ thống báo chí phối hợp với các bộ, ngành xây dựng chuyên đề, tăng thời lượng tuyên truyền về tác hại của hàng giả, buôn lậu, vi phạm sở hữu trí tuệ; đồng thời biểu dương gương điển hình, phê phán hành vi tiêu cực, thiếu trách nhiệm trong thực thi công vụ.
III.Lợi ích thiết thực từ Chỉ thị 13 mang lại
Chỉ thị 13 góp phần tạo dựng một môi trường cạnh tranh lành mạnh cho các doanh nghiệp hoạt động trên thị trường. Việc tăng cường đấu tranh chống buôn lậu, hàng giả và gian lận thương mại sẽ giúp loại bỏ những yếu tố gây méo mó cạnh tranh như hàng giả, hàng nhập lậu giá rẻ. Từ đó, các doanh nghiệp chân chính có điều kiện phát triển bền vững, khuyến khích sản xuất trong nước được thúc đẩy, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh của nền kinh tế.
Chỉ thị cũng bảo vệ quyền lợi thiết yếu của người tiêu dùng khi đảm bảo hàng hóa lưu thông trên thị trường phải rõ nguồn gốc, chất lượng được kiểm soát nghiêm ngặt, nhất là với các mặt hàng thiết yếu như thuốc, thực phẩm, mỹ phẩm. Người dân sẽ được tiếp cận các sản phẩm an toàn, bảo vệ sức khỏe và quyền lợi hợp pháp, qua đó tăng cường niềm tin vào thị trường và chính sách quản lý nhà nước.
Một lợi ích quan trọng khác là tăng cường hiệu quả quản lý nhà nước thông qua việc phân định rõ ràng trách nhiệm của các cơ quan, đơn vị liên quan trong công tác kiểm tra, kiểm soát. Việc rà soát, hoàn thiện pháp luật và cơ chế phối hợp sẽ giúp hạn chế tình trạng chồng chéo, gây khó khăn trong thực thi, đồng thời nâng cao tính minh bạch và hiệu quả quản lý, góp phần hạn chế tham nhũng, tiêu cực vặt trong hoạt động quản lý thị trường.
Cuối cùng, Chỉ thị thể hiện rõ quyết tâm của Chính phủ trong việc xây dựng nền kinh tế độc lập, tự chủ và bền vững. Để hội nhập sâu rộng và cạnh tranh hiệu quả trên trường quốc tế, nền thương mại nội địa phải được quản lý chặt chẽ, minh bạch và uy tín. Qua đó, Chỉ thị không chỉ là giải pháp phòng chống vi phạm mà còn là cơ sở xây dựng một thị trường thương mại lành mạnh, góp phần nâng cao vị thế của nền kinh tế quốc gia trong bối cảnh hội nhập toàn cầu.
Chỉ thị 13/CT-TTg là sự kết tinh giữa quyết tâm chính trị và hành động thực tiễn, thể hiện tầm nhìn chiến lược của Chính phủ trong việc bảo vệ thị trường, quyền lợi Nhân dân và sự phát triển bền vững của đất nước. Đây là bước đi quan trọng, cấp thiết và đúng thời điểm – cần sự đồng lòng, vào cuộc của toàn xã hội để tạo nên chuyển biến thật sự trong cuộc chiến chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả hiện nay.
