[Baohothuonghieu.com] Từ xa xưa, con người luôn không ngừng tìm kiếm những cách thức mới để cải thiện cuộc sống. Chính tinh thần sáng tạo đó đã dẫn đến sự ra đời của biết bao phát minh vĩ đại, từ bánh xe, máy hơi nước cho đến những công nghệ hiện đại như điện thoại thông minh, máy tính.

Sáng chế là gì?

Sáng chế và giải pháp hữu ích là một khái niệm quan trọng trong lĩnh vực sở hữu trí tuệ, được định nghĩa theo Luật Sở hữu trí tuệ Việt Nam. Dưới đây là một cái nhìn tổng quan về sáng chế:

Sáng chế (tiếng Anh: Invention) được hiểu là giải pháp kỹ thuật dưới dạng sản phẩm hoặc quy trình nhằm giải quyết một vấn đề xác định bằng việc ứng dụng các quy luật tự nhiên. Cụ thể, sáng chế phải đáp ứng ba tiêu chí chính:

• Có tính mới: Sáng chế chưa từng được công khai hoặc sử dụng trước đó.
• Có trình độ sáng tạo: Sáng chế không phải là điều hiển nhiên đối với người có hiểu biết trung bình trong lĩnh vực tương ứng.
• Có khả năng áp dụng công nghiệp: Sáng chế có thể được sản xuất hoặc sử dụng trong thực tế

Đặc điểm của sáng chế

• Bản chất sáng tạo: Sáng chế là sự phát minh ra một phương tiện hoặc sản phẩm mới dựa trên nguyên lý kỹ thuật, có thể là điều chưa từng tồn tại trước đây hoặc chỉ có trong một nhóm nhỏ, không phổ biến và còn là bí mật với cộng đồng. Điều này có nghĩa là sáng chế có thể bao gồm mô tả chi tiết về kỹ thuật để tạo ra một sản phẩm hoặc quy trình kỹ thuật mà vẫn giữ kín.
• Không giải thích thế giới: Sáng chế không có khả năng áp dụng để giải thích các hiện tượng tự nhiên hay thế giới xung quanh.
• Khả năng ứng dụng: Sáng chế phải có khả năng ứng dụng trực tiếp hoặc thông qua thử nghiệm để được áp dụng trong sản xuất và đời sống hàng ngày.
• Giá trị thương mại: Sáng chế cần có giá trị thương mại, cho phép mua bán và chuyển nhượng quyền sở hữu.
• Bảo hộ quyền sở hữu công nghiệp: Sáng chế được bảo vệ bởi các quy định về quyền sở hữu trí tuệ, nhằm đảm bảo quyền lợi cho người phát minh.
• Sự lạc hậu theo tiến bộ công nghệ: Sáng chế có thể trở nên lỗi thời hoặc không còn giá trị khi công nghệ tiến bộ và phát triển.

Điều kiện đăng ký bảo hộ sáng chế

Để một ý tưởng được công nhận là sáng chế và được bảo vệ bởi pháp luật, nó phải đáp ứng 3 điều kiện chính:

• Có tính mới: Ý tưởng đó phải chưa từng được ai nghĩ ra hoặc công bố trước đó.
• Có tính sáng tạo: Ý tưởng phải hay và độc đáo, không phải ai cũng nghĩ ra được.
• Có khả năng áp dụng công nghiệp: Ý tưởng phải có thể ứng dụng vào thực tế, mang lại lợi ích cho cuộc sống.

Nếu ý tưởng của bạn đáp ứng đủ 3 điều kiện trên, bạn mới có thể đăng ký bảo hộ sáng chế.

Đăng ký sáng chế nhằm bảo hộ tài sản trí tuệ và khai thác thương mại. Mục đích đầu tiên và cũng là mục đích quan trọng nhất của việc đăng ký sáng chế đó là nhằm đảm vệ tài sản trí tuệ của cá nhân, tổ chức tạo ra nó.

Sáng chế là một giải pháp kỹ thuật (có thể dưới dạng sản phẩm hoặc quy trình hoặc kết hợp cả hai), do con người tạo ra để phục vụ cho đời sống. Lưu ý để phân biệt với "phát minh" là những gì con người phát hiện ra, nhận thức được đã tồn tại sẵn trong tự nhiên, không do con người tạo ra.

Trong thời hạn bảo hộ sáng chế, chủ sở hữu sáng chế có quyền độc quyền sử dụng, chuyển nhượng hoặc chuyển giao quyền sử dụng sáng chế của mình, bất kỳ bên thứ ba nào khai thác sáng chế mà không được phép của chủ sở hữu sẽ bị coi là xâm phạm quyền của chủ sở hữu và sẽ bị xử lý theo pháp luật. Khi có tranh chấp xảy ra, văn bằng bảo hộ độc quyền sáng chế là chứng cứ chứng minh quyền sở hữu độc quyền của chủ sở hữu.

Bằng việc khai thác và sử dụng độc quyền sáng chế, chủ sáng chế có thể được bù đắp các đầu tư về vật chất và trí tuệ và được hưởng lợi nhuận từ việc khai thác thành qủa sáng tạo của mình.

Theo pháp luật hiện hành, chủ sở hữu sáng chế có quyền yêu cầu cơ quan nhà nước có thẩm quyền xử lý các hành vi xâm phạm sáng chế đã được bảo hộ của mình.

Quyền sáng chế và đăng ký sáng chế

Quyền sáng chế là quyền hợp pháp của cá nhân hoặc tổ chức được cấp văn bằng bảo hộ cho sáng chế của mình, cho phép họ ngăn chặn người khác sử dụng, sản xuất, hoặc bán sản phẩm hoặc quy trình đã được cấp bằng sáng chế mà không có sự đồng ý.

Quyền đăng ký bảo hộ sáng chế

Theo quy định của Luật Sở hữu trí tuệ Việt Nam, để được cấp quyền sáng chế, sáng chế đó phải đáp ứng ba điều kiện chính: tính mới, trình độ sáng tạo, và khả năng áp dụng công nghiệp.

• Tính mới: Sáng chế phải chưa từng được công bố hoặc sử dụng công khai trước thời điểm nộp đơn. Điều này có nghĩa là nếu một sản phẩm hoặc quy trình đã được biết đến hoặc sử dụng trước đó, nó sẽ không đủ điều kiện để được cấp bằng sáng chế.
• Trình độ sáng tạo: Sáng chế phải có sự khác biệt đáng kể so với các giải pháp đã biết trước đó, không thể dễ dàng bị phát hiện bởi người có hiểu biết trung bình trong lĩnh vực kỹ thuật tương ứng.
• Khả năng áp dụng công nghiệp: Sáng chế cần có khả năng được sản xuất hoặc áp dụng trong thực tế, tức là phải có thể chế tạo ra sản phẩm hoặc thực hiện quy trình một cách ổn định và hiệu quả.

Quyền và nghĩa vụ của chủ sở hữu

Chủ sở hữu quyền sáng chế có quyền:

• Ngăn cản người khác sử dụng, sản xuất, hoặc bán sáng chế mà không có sự đồng ý.
• Chuyển nhượng quyền sở hữu hoặc cấp giấy phép cho bên thứ ba sử dụng sáng chế.
• Được bồi thường thiệt hại nếu quyền lợi bị xâm phạm.
• Tuy nhiên, chủ sở hữu cũng có nghĩa vụ phải duy trì tính mới và bảo vệ quyền lợi của mình bằng cách theo dõi và ngăn chặn các hành vi xâm phạm.

Quyền sáng chế đóng vai trò quan trọng trong việc khuyến khích đổi mới và phát triển công nghệ. Việc hiểu rõ về quyền và nghĩa vụ liên quan đến sáng chế sẽ giúp các nhà sáng chế bảo vệ tài sản trí tuệ của mình một cách hiệu quả, đồng thời góp phần thúc đẩy sự phát triển bền vững trong lĩnh vực khoa học và công nghệ.

Khi nào sáng chế, khi nào phát minh?

Trong ngôn ngữ đời thường, từ sáng chế và phát minh đôi khi được sử dụng lẫn lộn, không rõ ràng, và rất nhiều người hiểu là sáng chế và phát minh là 2 khái niệm giống nhau.
Tuy nhiên, sáng chế và phát minh là 2 khái niệm hoàn toàn khác nhau.

Phát minh

Phát minh là việc phát hiện ra các quy luật, hiện tượng và sự vật trong tự nhiên mà trước đó con người chưa biết tới. Ví dụ một ngày đẹp trời, Newton phát hiện quả táo rơi xuống đất, ông mới phát hiện ra định luật vạn vật hấp dẫn.

Định luật này đã tồn tại trong tự nhiên rồi, tuy nhiên, trước Newton, do nhận thực của con người hạn chế, vì vậy chưa ai phát hiện ra.

Phát minh tồn tại trong khoa học tự nhiên, không tồn tại trong khoa học xã hội, con người áp dụng phát minh để giải thích thế giới khách quan, nhưng phát minh không thể trực tiếp vào quá trình sản xuất.

Sáng chế

Sáng chế là giải pháp kỹ thuật dưới dạng sản phẩm hoặc quy trình nhằm giải quyết một vấn đề xác định bằng việc ứng dụng các quy luật tự nhiên.

Ví dụ, Nobel sáng chế công thức thuốc nổ TNT, nhằm mục đích phục vụ cho quá trình khai mỏ.

Sáng chế là đối tượng bảo hộ của quyền sở hữu trí tuệ, để được bảo hộ sáng chế phải đáp ứng 3 tiêu chí:

• Có tính mới (so với thế giới): Sáng chế phải là một giải pháp mới, chưa từng được biết đến trước đây hoặc là một cải tiến đáng kể so với các giải pháp hiện có.
• Có trình độ sáng tạo: Sáng chế phải mang lại lợi ích cho xã hội, đáp ứng nhu cầu của con người.
• Có khả năng áp dụng công nghiệp. Sáng chế phải có thể được thực hiện và ứng dụng trong thực tế

Vậy, sự khác nhau giữa sáng chế và phát minh là rất cơ bản, phát minh không phải là sáng chế, do không có tính mới, và không được bảo hộ là đối tượng quyền sở hữu công nghiệp.

Sáng chế là động lực thúc đẩy sự phát triển của xã hội. Nhờ có sáng chế, cuộc sống của chúng ta trở nên tiện nghi, hiện đại hơn. Việc bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ cho các sáng chế là vô cùng quan trọng, khuyến khích tinh thần sáng tạo và tạo điều kiện để các nhà khoa học, nhà phát minh không ngừng nỗ lực, mang đến những sản phẩm, công nghệ mới phục vụ cho cộng đồng. Nếu quý khách có nhu cầu về đăng ký sáng chế vui lòng liên hệ ngay SBLAW để nhận được tư vấn và báo giá cụ thể.