Album im lặng: Khi nghệ sĩ phải “câm lặng” để đòi quyền bản quyền trong kỷ nguyên AI

Tác giả: Bảo hộ thương hiệu 42 lượt xem Đăng ngày 27/02/2025

Tranh cãi về bản quyền trong kỷ nguyên trí tuệ nhân tạo (AI) đang ngày càng gay gắt. Gần đây, hơn 1.000 nghệ sĩ, trong đó có những tên tuổi lớn như Kate Bush và Damon Albarn, đã phát hành một album hoàn toàn im lặng để phản đối kế hoạch của chính phủ Anh cho phép AI sử dụng tác phẩm có bản quyền mà không cần xin phép. Đây không chỉ là một động thái mang tính biểu tượng mà còn đặt ra câu hỏi lớn: Luật bản quyền nên bảo vệ ai?

Nghệ sĩ và nhà sản xuất – Những người cần được bảo vệ?

Từ trước đến nay, luật sở hữu trí tuệ, với các quy định về quyền tác giả, quyền liên quan được thiết lập nhằm bảo vệ quyền lợi của những người sáng tạo nội dung, giúp họ nhận được sự công nhận và thù lao tương xứng với giá trị của tác phẩm trí tuệ mà họ tạo ra.

Tuy nhiên, với sự bùng nổ của AI, hàng triệu tác phẩm âm nhạc, hình ảnh, văn bản đã bị quét và sử dụng để huấn luyện mô hình AI mà không có sự cho phép từ tác giả. Điều này khiến nhiều nghệ sĩ lo ngại về tương lai của ngành công nghiệp sáng tạo.

Khi AI có thể tạo ra một bức tranh theo phong cách của Van Gogh hay sáng tác một ca khúc mang hơi hướng của The Beatles, câu hỏi đặt ra là: những giá trị sáng tạo độc quyền này có còn thuộc về nghệ sĩ? Như vậy, họ còn được hưởng quyền tác giả, quyền liên quan không?

Các công ty công nghệ – Động lực đổi mới hay kẻ chiếm đoạt?

Các tập đoàn công nghệ lập luận rằng việc sử dụng dữ liệu có sẵn để huấn luyện AI là cần thiết để thúc đẩy đổi mới. Họ cho rằng luật bản quyền hiện tại quá cứng nhắc và có thể làm chậm sự phát triển của công nghệ, cũng như hạn chế sự sáng tạo của hoạt động nghệ thuật.

Một số “ông lớn” công nghệ như Google, Meta, Microsoft còn đề xuất cơ chế “sử dụng hợp lý” (fair use), cho phép AI được sử dụng dữ liệu bản quyền mà không cần sự đồng ý của tác giả. Những “ông lớn” này lập luận rằng những gì AI đang làm không ảnh hưởng tới quyền tác giả, quyền liên quan. Bởi các nghệ sĩ con người luôn xây dựng nghệ thuật dựa trên những gì có trước.

Nhưng ranh giới giữa đổi mới và vi phạm bản quyền đang trở nên mờ nhạt. Nếu một AI có thể tổng hợp hàng triệu bài hát để tạo ra một ca khúc mới, liệu điều đó có phải là sáng tạo thực sự hay chỉ là một sự sao chép tinh vi?

Các “ông lớn” công nghệ tại Mỹ đề xuất “chia sẻ” sự sáng tạo

Quy định bản quyền trên thế giới

Từ trước tới nay, các nước trên thế giới đều có quy định rõ ràng rằng các tác phẩm nghệ thuật sẽ chỉ được bảo hộ nếu được tạo ra từ hoạt động sáng tạo của con người. Tuy nhiên, sự phát triển mạnh mẽ của AI, đang làm thay đổi góc nhìn của một số quốc gia về vấn đề này.

Hiện nay, nhiều quốc gia đã có những động thái rõ ràng trong việc điều chỉnh luật bản quyền để đối phó với sự phát triển của AI. Tại Liên minh Châu Âu (EU), Đạo luật Bản quyền Thiên niên kỷ Kỹ thuật số (Digital Millennium Copyright Act) quy định rằng các công ty công nghệ phải có sự đồng ý của tác giả trước khi sử dụng tác phẩm của họ để đào tạo AI.

Trong khi đó, tại Mỹ, nguyên tắc “sử dụng hợp lý” (fair use) vẫn đang là một chủ đề gây tranh cãi khi các tập đoàn công nghệ như OpenAI và Google sử dụng dữ liệu bản quyền để phát triển AI mà chưa có cơ chế đền bù cụ thể cho nghệ sĩ.

Nhật Bản lại có cách tiếp cận cởi mở hơn khi cho phép AI sử dụng dữ liệu có bản quyền trong một số trường hợp nhằm thúc đẩy đổi mới công nghệ. Những chính sách này cho thấy mỗi quốc gia đang có những cách tiếp cận khác nhau trong việc cân bằng giữa bảo vệ quyền lợi của nghệ sĩ và thúc đẩy sự phát triển của AI.

Có thể thấy, đa số các quốc gia trên thế giới vẫn đang lúng túng tìm cách cân bằng giữa sự phát triển của công nghệ, điển hình là AI, và đời sống tinh thần của nghệ sĩ.

Câu chuyện ở Việt Nam

Tại Việt Nam, vấn đề bản quyền trong thời đại AI cũng đang trở thành mối quan tâm lớn. Hiện nay, nhiều tác phẩm âm nhạc, văn học, và nghệ thuật số đã bị sao chép và sử dụng trái phép trên các nền tảng công nghệ mà chưa có cơ chế bảo vệ thực sự hiệu quả. Việc ứng dụng AI trong sáng tạo nội dung cũng đặt ra thách thức mới khi ranh giới giữa sáng tạo và vi phạm bản quyền trở nên mơ hồ. Gần đây, Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết 57-NQ/TW, đặt ra mục tiêu số hóa, đẩy mạnh sự phát triển của khoa học công nghệ, trong đó có AI.

Có thể thấy, kỷ nguyên công nghệ mới ở Việt Nam mới chỉ vừa được khởi động. Để chuẩn bị tốt cho thời kỳ mới này, cần có những quy định rõ ràng hơn để bảo vệ quyền lợi của nghệ sĩ trong bối cảnh số hóa. Việc xây dựng cơ chế cấp phép sử dụng dữ liệu AI và nâng cao nhận thức về bản quyền sẽ là những bước đi quan trọng trong tương lai.

Cuộc tranh luận về bản quyền và AI chưa có hồi kết, nhưng rõ ràng rằng luật hiện hành cần được cập nhật để phù hợp với thực tế mới. Nếu không có những quy định rõ ràng, những người sáng tạo nội dung – những người đặt nền móng cho văn hóa và nghệ thuật – có thể sẽ bị gạt ra ngoài cuộc chơi. Và khi đó, AI không chỉ là công cụ hỗ trợ sáng tạo, mà còn có thể trở thành kẻ chiếm đoạt sáng tạo.

Vậy theo bạn, luật bản quyền nên bảo vệ ai?

Quỳnh Nhi

    Gặp Luật Sư Sở Hữu Trí Tuệ Để Được Tư Vấn

    Bảo hộ Thương hiệu - Sáng chế Kiểu dáng - Nhượng quyền - Xử lý vi phạm

    Bài viết cùng chủ đề:

    SBLAW được vinh danh trong bảng xếp hạng IAM Patent 1000 năm 2024
    32 lượt xem 24/04/2025

    Công ty luật SBLAW đã được vinh danh trong bảng xếp hạng IAM Patent 1000 năm 2024 với vị trí Bronze firm tại Việt Nam – một sự ghi nhận danh giá trong lĩnh vực pháp lý về sáng chế. Đây là lần đầu tiên SBLAW có mặt trong bảng xếp hạng uy tín này,...

    Giới thiệu dịch vụ sở hữu trí tuệ SBLAW
    109 lượt xem 24/04/2025

    Giới thiệu về SBLAW – Đối tác pháp lý tin cậy trong lĩnh vực Sở hữu trí tuệ Công ty Luật SBLAW trân trọng cảm ơn Quý Khách hàng đã tin tưởng và đồng hành cùng chúng tôi trong suốt thời gian qua. SBLAW là Đại diện Sở hữu công nghiệp được Cục Sở hữu...

    Chương trình Cảm nhận nhịp điệu Sở hữu trí tuệ
    273 lượt xem 20/04/2025

    Hòa cùng không khí sôi nổi của chuỗi hoạt động hưởng ứng Ngày Sở hữu trí tuệ thế giới (World Intellectual Property Day), tối ngày 20/4/2025, chương trình nghệ thuật “Sở hữu trí tuệ và âm nhạc” đã diễn ra tại Phố đi bộ Nguyễn Huệ, TP. Hồ Chí Minh – nơi trái tim của...

    Chúc mừng Ngày Thương hiệu Việt Nam 20/4
    251 lượt xem 20/04/2025

    Ngày Thương hiệu Việt Nam không chỉ là dịp để tôn vinh những thương hiệu đã và đang khẳng định dấu ấn trên thị trường trong nước và quốc tế, mà còn là lời nhắc nhở đầy ý nghĩa về vai trò của sự kiên định, đổi mới và chiến lược dài hạn trong việc...

    SBLaw tham gia Tuần lễ Thương hiệu Quốc gia tại Bắc Ninh 18/04/2025
    168 lượt xem 18/04/2025

    HotlineEmailTwitterYoutubeLinkedInFacebookZalo

    Chương trình giới thiệu, giao lưu về bản quyền trong lĩnh vực âm nhạc
    107 lượt xem 17/04/2025

    Ngày 20/04/2025, SBLAW vinh dự được Cục Bản quyền tác giả – Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch – mời tham dự Chương trình giới thiệu, giao lưu về bản quyền trong lĩnh vực âm nhạc, tổ chức tại không gian sân khấu phố đi bộ Nguyễn Huệ – Ngô Đức Kế, Quận...

    Hội thảo “Pháp lý sở hữu trí tuệ: Bảo vệ quyền, phòng tránh, xử lý xâm phạm cho doanh nghiệp”
    100 lượt xem 16/04/2025

    Ngày 13/05/2025, Câu lạc bộ Giám đốc Pháp chế Doanh nghiệp đã tổ chức Hội thảo pháp lý với chủ đề “Sở hữu trí tuệ – Bảo vệ quyền, phòng tránh & xử lý xâm phạm cho doanh nghiệp”, nhằm cung cấp cho cộng đồng doanh nghiệp những kiến thức chuyên sâu và giải pháp...

    SBLAW tham dự chương trình “Hưởng ứng Tuần lễ Thương hiệu Quốc gia chào mừng Ngày Thương hiệu Việt Nam 20/4 năm 2025”
    86 lượt xem 15/04/2025

    Ngày 15/04/2025, với tư cách là một trong Top 10 đại diện sở hữu công nghiệp hàng đầu tại Việt Nam, SBLAW vinh dự tham dự Chương trình “Hưởng ứng Tuần lễ Thương hiệu Quốc gia” do Ủy ban Nhân dân và Sở Công Thương tỉnh Bắc Ninh tổ chức, nhân dịp kỷ niệm Ngày...

    Đăng ký thành công quyền tác giả cho tác phẩm bộ hình thức thể hiện Logo của Công ty TNHH thương mại dịch vụ xuất nhập khẩu Đại Phúc Lộc Thọ
    213 lượt xem 01/04/2025

    Trong bối cảnh thị trường ngày càng cạnh tranh, bảo vệ tài sản trí tuệ chính là chìa khóa giúp doanh nghiệp khẳng định vị thế và phát triển bền vững. Logo không chỉ là dấu ấn nhận diện thương hiệu mà còn là tài sản vô giá, cần được bảo hộ để tránh nguy...

    Đăng ký quyền tác giả thành công cho tác phẩm phần mềm máy tính Membership 4.0 của công ty cổ phần công nghệ Membee
    243 lượt xem 01/04/2025

    Trong bối cảnh nền kinh tế số ngày càng phát triển và cạnh tranh trở nên khốc liệt, việc bảo vệ tài sản trí tuệ trở thành yếu tố then chốt đối với mọi doanh nghiệp tiên phong. Sự sáng tạo không chỉ là động lực phát triển mà còn là tài sản quý giá...

    Lòng tự hào dân tộc của người trẻ qua câu chuyện thương hiệu nước ngoài
    125 lượt xem 28/03/2025

    Luật sư Nguyễn Thanh Hà, chủ tịch SBLAW có phần trả lời phóng viên Thanh Mai, Trung tâm Phát thanh, Đài Phát thanh Truyền hình Hà Nội. Nội dung về LÒNG TỰ HÀO DÂN TỘC CỦA NGƯỜI TRẺ QUA CÂU CHUYỆN THƯƠNG HIỆU NƯỚC NGOÀI. Câu hỏi: Trách nhiệm của doanh nghiệp nước ngoài đến...

    SBLAW Đăng Ký Thành Công Bản Quyền Cho “Chuyện Lẩu Cua”
    99 lượt xem 19/03/2025

    Trong suốt hơn hai thập kỷ hoạt động tại Việt Nam, Chris Freund, nhà sáng lập kiêm Tổng Giám đốc của Mekong Capital, không chỉ góp phần thay đổi diện mạo của thị trường đầu tư mà còn ghi dấu ấn với những thương hiệu nổi tiếng như Thế Giới Di Động, Pizza 4P’s, Pharmacity,...

    Nghị quyết 57-NQ/TW: Cuộc đua Sở hữu trí tuệ trong kỷ nguyên đổi mới
    210 lượt xem 26/02/2025

    Mới đây, Tổng Bí thư Tô Lâm đã ký ban hành Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị, đặt mục tiêu đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia. Mặc dù Nghị quyết 57 không trực tiếp đề cập đến sở hữu...

    CẬP NHẬT QUY TRÌNH THÔNG BÁO THẨM ĐỊNH MỚI TỪ CỤC SỞ HỮU TRÍ TUỆ
    67 lượt xem 16/02/2025

    Ngày 15/02/2025, SBLAW, với vai trò là đại diện sở hữu công nghiệp, đã nhận được hàng loạt email từ Cục Sở hữu trí tuệ (SHTT) liên quan đến tiến trình thẩm định các đơn đăng ký. Theo đó, chủ sở hữu có thể truy cập trang web tra cứu của Cục SHTT, nhập mã...

    Hội thảo “Trademark Treasures: Maximizing Value and Defending Rights – Tài nguyên nhãn hiệu: Tối đa hóa giá trị và bảo vệ quyền lợi”
    42 lượt xem 25/11/2024

    Sở hữu trí tuệ ngày càng trở nên thiết yếu trong hoạt động và sự phát triển của doanh nghiệp. Nhằm cung cấp cho các hội viên và doanh nghiệp Việt Nam những kiến thức và công cụ cần thiết để quản lý và bảo vệ tài sản trí tuệ, đặc biệt là nhãn hiệu...

    GIAN NAN TRONG VIỆC BẢO HỘ THÀNH CÔNG NHÃN HIỆU “ELCOM”
    47 lượt xem 11/11/2024

    [Baohothuonghieu.com] Với kinh nghiệm nhiều năm trong lĩnh vực sở hữu trí tuệ, SBLAW thấu hiểu rằng nhiều doanh nghiệp còn ngần ngại trong đăng ký bảo hộ nhãn hiệu, vì quá trình đăng ký bảo hộ nhãn hiệu yêu cầu thời gian, chi phí và kiến thức pháp luật. Tuy nhiên, SBLAW tin rằng...

    0904.340.664